Metallurgiya asoslari

Eritmalarning kontsentratsiyalarini bir – biriga bog’liqligi.

№	Formula	Nomi
1		Massa ulushi
2		Molyar kontsentratsiya
3		Normal kontsentratsiya
4		Titr
5		Molyar ulush
6		Molyar va foiz kontsentratsiyalar bog’liqligi
7		Normal va foiz kontsentratsiyalar bog’liqligi
8		Eritma kontsentratsiyasi va xajmi bog’liqligi

Molyar hissa va molyal kontsentratsiyalar bilan ifodalangan eritma tarkibi sistemaning haroratiga bog’liq emas. Binobarin, bu ifodalar odatda noizotermik (harorat o’zgaradigan) tajribalarda qollaniladi.

8-Ma’ruza
Suyultirilgan eritmalar.


REJA

1. 
   Eritmalarning termodinamik nazariyasi
   
2. 
   Erituvchi va erigan moddalar
   
3. 
   Erigan moddaning bug’ bosimi
   

Erituvchi (m₁) – eritma tayyorlanganda oz agregat ho’latini saqlab qolgan komponent; agar aralashayotgan moddalarning agregat ho’latlari bir xil bo’lsa, massa yoki hajm jihatdan ko’proq olingan modda.
Erish – moddaning erituvchi ta’sirida molekulalarga ajralishi. Masalan: SHakar suvga solinganda shakar moddasi suv ta’sirida molekulalarga ajralib, suv bilan aralashib ketadi (diffuziya sodir bo’ladi), bu shakarning suvda erishi deyiladi. Hamma vaqt erish bilan birga kristallanish ham sodir bo’ladi. Erish bilan kristallanish bir-biriga teskari jarayonlar bo’lib, bir-birisiz mavjud emas.
Toyinmagan eritma – ayni haroratdada erituvchining malum miqdorida eruvchanlik koeffitsientidan kam erigan modda erishidan hosil bo’lgan eritma. Toyinmagan eritmada erish tezligi kristallanish tezligidan katta bo’ladi.
Kristallanish – erigan modda molekulalarining birlashib, eritmadan ajralishi (chokishi). Erish va kristallanish hodisalari eritmalarda doimiy bo’lib turadi.
Moddalarning eruvchanligi – malum temperaturada 100g erituvchida erib, toyingan eritma hosil qilgan erigan moddaning gramm miqdori; odatda eruvchanlik koeffitsienti deyiladi. Eruvchanligiga qarab moddalarni quyidagicha sinflash mumkin:
Erigan moddaning massa ulushi (ω) – erigan modda massasini eritmaning umumiy massasiga nisbati bilan topiladigan qiymat. 100g eritmadagi erigan moddaning massasiga teng son foiz kontsentratsiya deyiladi. Quyidagi formula bilan topiladi:
Diffuziya-eritmada erigan modda molekulalarining bir tekisda tarqalishidir. Diffuziya erigan modda eritmaning hamma qismlarida bir tekisda tarqalguncha davom etadi.