«Metallurgik jarayonlarda issiqlik va massa almashinuvi» fanidan

5310300 KMF 2022-yil

Varaq

12

O’z

Varaq

Hujjat №

Imzo

Sana

boshqa metallar bilan – shisha va fosforga qoplama sifatida qo‘llaniladi. Qo‘rg‘oshin xloridi PbCl2 – oq kristall kukun, qaynoq suvda eriydi, boshqa xloridlar eritmasida va asosan, ammoniy xloridida NH4Cl. U shishlarni davolovchi surgichlar tayyorlashda qo‘llaniladi. Qo‘rg‘oshin nitrati Pb(NO3)2 – oq kristall modda, suvda yaxshi eriydi. Bu bog‘lovchi cheklangan qo‘llanilishga ega. Sanoatda uni gugurt ishlab chiqarishda, tekstilni bo‘yash va to‘qimachilikda qo‘shimcha shoxlarni bo‘yashda, bezaklashda ishlatiladi. Qo‘rg‘oshin sulfati PbSO4, suvda erimaydigan oq kukun, akkumulyatorlarda pigment sifatida, to‘quvchilik texnologiyasida qo‘llaniladi. Qo‘rg‘oshin sulfidi PbS, qora suvda erimaydigan kukun, glinali idishlarni kuydirishda va qo‘rg‘oshin ionlarini aniqlashda ishlatiladi. Chunki qo‘rg‘oshin γ-nurlarni yaxshi yutadi, u rentgenli qurilmalarda va yadro reaktorlarida radioatsion himoya uchun ishlatiladi. Qo‘rg‘oshinning qotishmalari ham keng qo‘llanilishi bilan kam ahamiyatlidir. Pyuter (qalay va qo‘rg‘oshin qotishmasi), 85-90% Sn va 15-10% Pb tarkibli, yaxshi shakllanadi, arzon va uy sharoitidagi ishlab chiqarishda qo‘llaniladi. 67% Pb va 33% Sn, tarkibli kavshar elektrotexnikada qo‘llaniladi. Qo‘rg‘oshinning surma bilan qotishmalari pul va tipografik shrift ishlab chiqarishda ishlatiladi, qo‘rg‘oshin qotishmalari esa – surma va qalay figurativ quyish va podshipniklar tayyorlashda 293 ishlatiladi. Qo‘rg‘oshinning surma bilan qotishmasi, odatda kabellarga qoplama sifatida va elektrik akkumulyatorlar plastinalari tayyorlashda ishlatiladi. Jahonda kabellarning yuzasida qo‘rg‘oshinning ko‘p qismi yaxshigina namdan himoyalash qobiliyatiga ko‘ra sarflangan vaqtlar ham bo‘lgan. Natijada qo‘rg‘oshinni bu sohadan alyuminiy va polimerlar siqib chiqarishdi. Qo‘rg‘oshin birikmalari bo‘yoqlar, ranglar, insektitsidlar, shisha buyumlar olishda va benzinga qo‘shimcha sifatida tetraetilqo‘rg‘oshin Pb(C2H5)4 bo‘lib ishlatiladi. Rentgenli nurlanish apparat ishchilarini himoyalash uchun ishlatiladi. Qo‘rg‘oshin izotoplarining miqdorini aniqlash bilan birga tog‘ jinslari va minerallar yoshi absolyut geoxronologiyada ishlatiladi.