«Metallurgik jarayonlarda issiqlik va massa almashinuvi» fanidan

5310300 KMF 2022-yil

Varaq

5

O’z

Varaq

Hujjat №

Imzo

Sana

tizimlarga havo, tuproq va suv orqali aralashtirish yoki nafas olish yo’li bilan tanaga tushishi mumkin. Avtotransport vositalarida ishlatiladigan yuz minglab tonna qo’rg’oshinli benzin atrof-muhit va inson salomatligi uchun xavf tug’diradi. Oktan soni «qo’rg’oshin tetra-etil» qo’shilishi bilan ko’paytiriladigan tarkibida qo’rg’oshinli neft bo’lgan yoqilg’ilar ichki yonish dvigatellarida ishlatiladi. Ushbu dvigatellardan zararli gazlar atmosferaga tarqaldi. Yomg’ir bilan yana erga tushadi va tuproq bilan aralashadi. Qo’rg’oshin o’z ichiga olgan turli zavodlarning chiqindilari ham suv manbalarini ifloslantiradi. Qo’rg’oshin bilan zaharlanish organizmda ortiqcha qo’rg’oshin to’planishini bilanligini anglatadi. Bu holat o’limga olib kelishi mumkin. Tanada o’limga olib keladigan qo’rg’oshin to’planishi uchun bir necha yil ketishi mumkin. Qo’rg’oshin bolalar uchun ayniqsa xavflidir. Qo’rg’oshin bo’lgan narsalarga yoki o’yinchoqlarga tegayotgan bolalar qo’llarini og’ziga tiqish orqali qo’rg’oshin izlarini olishlari mumkin. Qo’rg’oshin zaharlanishi aqliy va jismoniy muammolarni keltirib chiqaradi. Bu bolalarning asab tizimiga va aqliy rivojlanishiga salbiy ta’sir qiladi. Bolalarda qo’rg’oshin o’rganishdagi qiyinchiliklar, charchoq, asabiylashish, ich qotishi va eshitish qobiliyatining buzilishi kabi alomatlarni ko’rsatadi. Kattalarda bu ruhiy kasalliklar, bosh, mushak va bo’g’imlarda og’riq, suyak sinishi, buyrak muammolari, yuqori qon bosimi va xotirani yo’qotish shaklida ta’sir ko’rsatadi. Qo’rg’oshin bilan ishlaydigan ishchilar, ularning turmush o’rtoqlari va bolalari eng xavfli guruh hisoblanadi. Qo’rg’oshin o’z ichiga olgan har qanday qattiq yoki suyuq moddalar qo’rg’oshin ta’sirining asosiy sabablaridan biridir. Qo’rg’oshin, zarrachalar, chang yoki bug’lar kabi nafas olish yoki og’iz orqali tanaga kirishi mumkin. U o’pka va ichaklardagi qon bilan aralashadi va suyaklar va tishlarda saqlanadi va tanada yillar davomida saqlanishi mumkin. Shu sababli kasalxonalarning rentgenologik bo’limlarida va radiatsiya muhitida ishlaydigan odamlar qo’rg’oshin kiyimlarini kiyishadi. Qo’rg’oshin nurlanishning barcha turlariga qarshi samarali bo’lolmaydi. Masalan, neytron nurlanishiga mos kelmaydi. Ma’lum bo’lganidan farqli o’laroq, qalamlar qo’rg’oshin emas, balki loy va grafitdan foydalaniladi. Qalam 1500-yillardan boshlangan tarixga ega. Bu haqda birinchi bo’lib