«Metallurgik jarayonlarda issiqlik va massa almashinuvi» fanidan

5310300 KMF 2022-yil

Varaq

3

O’z

Varaq

Hujjat №

Imzo

Sana

Kirish Qo’rg’oshin ma’lum bo’lgan eng qadimgi metallardan biridir. Bu asrlar davomida ishlatilgan eng keng tarqalgan elementlardan biridir. U toksik, radiatsiya nurlarini to’sadi. Qo’rg’oshin asrlar davomida ma’lum bo’lgan va ishlatilgan eng qadimgi metallardan biridir. U yillar davomida sanitariya inshootlarida va quvurlarda ishlatilgan. Bu tabiatda ko’p, keng qo’llaniladigan va oson ishlov beradigan materialdir. Qo’rg’oshin, uglerod guruhi elementlaridan biri, u kimyo sanoatida, tibbiyotda va avtosanoatda ko’plab mahsulotlarida qo’llaniladi. Toksik xususiyatlari tufayli zaharlanishni keltirib chiqarishi mumkin. Uning toksikligi sababli, «qo’rg’oshin konfeti» deb nomlangan shakli suyuqasd quroli sifatida ishlatilgan. U nurlanishdagi nurlarini to’sib qo’yadigan noyob metallardan biridir. Bu tabiatda eng ko’p tarqalgan 34-elementdir, biroq jahon zaxiralari yana 15 yilga cho’zilishi mumkinligi aytilgan. Qo’rg’oshinning kashf etilish tarixi. Qo’rg’oshin ishlatilgan eng qadimgi metallardan biridir. Bu qadim zamonlardan beri ma’lum bo’lgan to’qqiz metaldan biridir. Alkimyogarlar uni «eng qadimgi metall» deb hisoblashadi va qo’rg’oshin oltin bo’lishi mumkin deb hisoblashgan. Ba’zi arxeologik tadqiqotlarda Qadimgi Misrga tegishli qo’rg’oshin va qo’rg’oshin birikmalaridan qilingan quvurlar topilgan. Miloddan avvalgi Chanakqaladagi qadimiy Abidos shahrida 3000 yillarga oid ba’zi bir qo’rg’oshin shakilarilari topilgan. Karaaydin koni birinchi ishlab chiqarish qo’rg’oshin koni sifatida tanilgan. Finikiyaliklar O’rta yer dengizi, Sardiniya va Ispaniyadagi ikkinchi yirik orol bo’lgan Kiprda qo’rg’oshin konlarini ishlatganligi haqida ba’zi dalillar mavjud. VI asrda Afina atrofidagi qo’rg’oshin koni mintaqa uchun muhim daromad manbai bo’lgan. Rimliklarga suv quvurlari va qozonlarini, oziq-ovqat idishlarini qo’rg’oshindan tayyorlaganlar. Vannalarda ishlatiladigan qo’rg’oshin quvurlari Rim imperatorining rasmiy emblemasida tasvirlangan. Rimliklarga qo’rg’oshin va qalay bir xil metall ekanligini bilishmagan. Shu sababli, haqiqiy qo’rg’oshin «qora qo’rg’oshin» va qalay «oq qo’rg’oshin» deb nomlangan. Usmoniylar imperiyasida qurilish bloklarining birlashtiruvchi apparati qo’rg’oshindan qilingan. Qo’rg’oshin kimyoviy belgisi lotincha «plumbum» so’zidan olingan bo’lib, «suyuq kumush» yoki «qo’rg’oshin» degan ma’noni anglatadi. Uning inglizchasi «qo’rg’oshin» bo’lib, ingliz-saksoncha «metal» so’zidan