«Metallurgik jarayonlarda issiqlik va massa almashinuvi» fanidan

5310300 KMF 2022-yil

Varaq

31

O’z

Varaq

Hujjat №

Imzo

Sana

3,5/2=1,75 S> ZnS 32 S--------65 Zn-----------------------ZnS 1,75 S----x=3,554 Zn------- x=5,3046 ZnS Zn=6,5 – 3,555=2,945Zn> ZnO 65 Zn-----16 O-------81 ZnO 2.945 Zn---x=0,725----x=3,67 Zn 3.5–1.16667 – 1,75= 0.58334 Cu2S 32 S------128 Cu--------------Cu2S 0,58334 S= x----x=2.33332 Cu-----x=2,91667 Cu ­–– 2,4– 2,33332=0,06667 Cu>CuO 64 Cu-----16 O----- 144 Cu20 0,66667-----x=0,1665 O--- x= 1.5Cu2O Fe2O3 Fe3O4 16,4:2=8,2 112Fe-----48 O---------160Fe2O3 168 Fe----64 O-----232 Fe3O4 8,2Fe-----x=3,471---- x=11,57 8,2 Fe----x=3,12381 ----x=11,323 2.2. Material balansi hisobi. Shteynni hisoblash. 100 kg aglomerat uchun hisoblash amalga oshiriladi. Tasavvur qilaylik, Leninogorsk qo'rg'oshin zavodi amaliyotiga ko'ra misning 80% shteynga ketadi yoki 3• 0,8 = 2,4 kg Сu. Shteynning tarkibi, xuddi o'sha zavodning amaliyotiga ko'ra, quyidagilar: 20% Cu, 12% Pb, 9% Zn, 20% S va Fe - qolgan hamma narsalar. Shteyn chiqishi 2.4 • 100/20 = 12 kg Shteynning tarkibi 2-jadvalda keltirilgan Shteyn tarkibi Komponentlar Kg % Сu 2,4 20,0 S 2,4 20,0 Рb 1,44 12,0 Zn 10,8 9,0 Fe 4,68 39,0 Jami 12,0 100,0

5310300 KMF 2022-yil

Varaq

32

O’z

Varaq

Hujjat №

Imzo

Sana

Aglomeratning ratsional va elementar tarkibi 1-jadval Рb Сu Zn Fe S SiO2 CaO О2 MgO Al2О3 Boshqalar Jami PbO 14.5 1,1 15.6 2PbO·SiO2 14.5 — — — — 2,1 1,1 17.7 PbS 7,5 1,2 8,7 ZnO — — 3 — 0,67 3,67 ZnS — — 3,5 — 1,8 _ 5.3 Cu2S — 2,33 — — 0,62 __ 2,92 Cu2O 0,07 0,01 0,08 Fе2О3 — — — 8,2 — — 3,52 11,72 Fe3O4 — — — 8,2 — 3,12 11,32 SiO2 7.4 7.4 CaO 8 8 MgO 4 4 Al2О3 3 3 Boshqalar 0.59 0.59 Jami 36.5 2,4 6,5 16,4 3,5 9.5 8 9.52 4 3 0.59 100 Shlakni hisoblash. Aglomerat o'zini o'zi eritishi sharti bilan shaxtali eritish 100 kg aglomerat, 8,721 kg pirit va jami 108,721 kg dan iborat bo'ladi. Zamonaviy zavodlarda bo'lgani kabi koks iste'molini shaxtali eritishning 10% ga yoki 108,721 • 0,1 = 10,821 kg ga teng deb hisoblaymiz.

5310300 KMF 2022-yil

Varaq

33

O’z

Varaq

Hujjat №

Imzo

Sana

108,721 • 0,1 = 10,821 kg ga teng deb hisoblaymiz. SiO2 ………….9.5+8,721 • 0,02+10,8721 • 0,1 • 0,48=10,2 FeO………….(16,4+8,721 • 0,45+10,8721 • 0,1 • 0,048 – 4,68) • 71,8/55,8=20,2 CaO………..8+8,721 • 0,007+108,721 • 0,1 • 0,02=8,279 ZnO………..6,5•1,08 • 81,4/65,4=8,74 Ruxni shlakga 75% miqdorida o'tkazish amaliyot ma'lumotlariga ko'ra qabul qilinadi. Leninogorsk zavodi. Hisoblangan oksidlarning yig'indisini shlakning 95% sifatida olsak, shlak hosilini hisoblaymiz: 10,2+20,2+8,279+8,74=47,42 47,42 • = 49,91 Shlak tarkibi 3-jadvalda keltirilgan. 3-Jadval Shlak tarkibi. Komponentlar Kg % SiO2 10,2 21,81 FeO 20,2 43,2 CaO 8,729 11,29 ZnO 8,74 18,7 Boshqalar...... 2,49 5 Jami. 46,75 100 Leninogorsk zavodida ular asosiy shlak hosil qiluvchi SiO2: FeO: CaO = 23:33:14 nisbati bilan shlak olishni afzal ko'rishadi. Bunday shlakni olish uchun eritish paytida kvarts va piritli shlak iste'mol qilinishi kerak. Pirit kuyindi tarkibida 74,1% FeO (57,6 Fe) va 4,3% SiO2 va kvartsda 84,0% SiO2 va 10,5% FeO (8,2% Fe) mavjud deb faraz qilaylik va uni x orqali piritli kukun miqdori, y orqali esa kvarts miqdori. Shlak hosil qiluvchi moddalar jadvalini tuzamiz (4-jadval).

5310300 KMF 2022-yil

Varaq

34

O’z

Varaq

Hujjat №

Imzo

Sana

4-Jadval Shlak hosil qiluvchi moddalar Materiallar Jami SiO2 FeO СаО Kg % Kg % % kg Aglomerat, pirit va koks kuli Temir rudasi ... kvars 107,3 X У 4,3 84,0 8,696 0,043х 0,84y 74,1 10,5 15,822 0,741х 0,105y - - 7,583 - - 20,5+0,741x+0,105y= • (10,2+0,043x+0,84y) 20,5+0,741x+0,105y= • 5,278 X=2,15 y=4,4 Shaxtali eritish, kg: Qo’rg’oshin aglomerati . . …………. 100,0 pirit ............................................... 8,721 piritli kuyindi ………………………2,15 kvars .............................................. 4,4 jami …..115,271 Koks iste'moli 10% yoki 115,271 • 0,1 = 11,5271 kg, koks tarkibidagi kul tarkibida bo'ladi. 115,271 • 0,1 = 1,15271kg. Otvalniy shlakida 1% Pb olamiz 8% Zn, yoki 6,5 • 0,08 = 0,52 kg va 2% Pb yoki 44 • 0,02 = 0,88 kg changga o'tadi. Qo'rg'oshinning changga o'tishi kamayadi, chunki sovuq koloshnikli eritish ta'minlanadi. Rux va qo'rg'oshin changning 70 foizini tashkil qiladi deb faraz qilsak, uning hosilasi bo'ladi (0,52+0.88) • 100/70 = 2 kg. Biz chang tarkibiy qismlarining qolgan qismini hisobga olmaymiz, chunki ular kam. Xomaki qo'rg'oshinga o'tadi.