Metallmas-metallmas

-Barcha nitratlar
-Ammoniyli barcha tuzlar
-Kompleks birikmalar
-Gidroksoniy kationi(H₃O⁺)
-Isgazi(CO)


Vodorod

– Eng zaif bog’

– Bog’lanish energiyasi eng past. Oddiy kovalent bog’dan 10 marta zaif.
– Bog’lanish elektronlar ishtirokisiz sodir bo’ladi
– Bu bog’ tufayli moddalarning suyuqlanish va qaynash temperaturalari vodorod bog’lanish yo’q birikmalarnikiga nisbatran yuqori bo’ladi
Vodorod bog’lanish quyidagi birikmalarda uchraydi:
ANORGANIK BIRIKMALAR: suv,ammiak va vodorod ftorid
ORGANIK BIRIKMALAR: N-H, O-H guruhi tutgan barcha organik birikmalar-spirtlar,karbon kislotalar,aminlar,uglevodlar,nuklein kislotalar va hk.

No	Bog’lanish turi	Hosil bo’ladi	Misollar	Bog’lanish energiyasi
1	Qutbsiz kovalent	elektromanfiylik qiymatlari teng yoki biroz farq qiladigan elementlar orasida (0 dan 0,4 gacha) Metalmas + metalmas	F2, Cl2, Br2, J2, H2, O2, N2, O3, P4, S8, PH3, CS2, CH3SH, NCl3, peroksidlar – H2O2, barcha organik birikmalardagi C – C bog’i.	Mustahkam
2	Qutbli kovalent	elektromanfiylik qiymatlari farq qiladigan elementlar orasida (0,4 dan 1,8 gacha) Metalmas + metalmas	H2O, HCl, HBr, HJ, NH3, H2S, H2SO4, SF6, SO2, SO3, N2H4, PCl5, PCl3, PH3, SiCl4, kislotalar, azot, fosfor va uglerod oksidlari.	Mustahkam
3	Ion	Elektromanfiylik qiymati keskin farq qiladi. (1,8 dan katta.) Metall + metalmas	MeO, MeOH, MeH, tuzlar KCl, NaJ, CsF, BaCl2, Li2S, CaCl2, BeSO4, Zn(NO3)2 I guruh metallari va VII guruh metalmaslari hosil qilgan birikmalarda yaqqolroq namoyon bo’ladi	Mustahkam
4	Metall	Faqat metallar orasida Metall + metall	Barcha metallar va metall qotishmalari Al, Cu, Fe, Au, Ag va h.k.	Mustahkam
5	Donor-akseptor yoki Koordinat sion bog’lanish	Donor zarracha + akseptor zarracha Metallar doim akseptor bo’ladi Metallmaslar esa ham donor ham akseptor bo’lishi mumkin	CO, N2O5, PH4Cl, H3O^+,N2H5Cl, Kompleks birikmalar, kristallogidratlar, NH4^+ ioni va uning tuzlari, HNO3 va uning tuzlari, kislota eritmalari	Mustahkam
6	Vodorod	Ichki molekulyar: Bir molekula ichidagi funksional guruhlar orasida vujudga keladi.	Ikki va uch atomli spirtlar, ko’p atomli spirtlar, salitsil kislota, o-nitrofenol, o-xlorfenol, pirokatexin, DNK, RNK, oqsillar aminokislotalar.	Oddiy kovalent bog’dan 10 marta zaif
		Molekulalararo: Molekulalar orasida vujudga keladi. Bir hil molekulalar gomoassotsiatlar, turli xil molekulalar esa geteroassotsiatlar hosil qiladi.	H2O, DNK, amidlar, nuklein kislotalar, aminokislotalar, bir atomli spirtlar, organik kislotalar, glukoza, suyuq holatdagi: HBr, H2S, NH3, HF, HCl

Valent burchak – bir-biriga yaqin bo’lgan ikkita bog’ orasidagi burchak.

KOVALENT BOG’NING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI:

1. Bog’ uzunligi ikki yadro oralig’idagi masofa bo’lib, nanometer yoki angestrumlarda o’lchanadi: 1 nm = 1 · 10^–9 metr, 1A^o = 1 · 10^–10 metr.

2. Bog’ energiyasi – atomlar orasidagi bog’ni uzish uchun kerak bo’ladigan energiya. kJ/mol.

Bog’ energiyasi bog’ uzunligiga teskari proporsional, bog’ qancha uzun bo’lsa uning bog’lanish energiyasi shuncha kichik bo’ladi.

3. Bog’ning to’yinuvchanligi – atomlarning cheklangan miqdordagi bog’lar hosil qilish xususiyati. Atom tashqi qavatida nechta elektron bo’lsa,maksimal shu valentlikni namoyon qiladi

4. Bog’larning yo’naluvchanligi – bog’larni fazoning ma’lum yo’nalishida joylashganligi.Ushbu hodisa gibridlanish hodisasi bilan tushuntiriladi

5. Bog’ karraliligi.Atomlar o’rtasidagi kovalent bog’ning soni bilan belgilanadi

Masalan u galogen molekulalarida 1,kislorod molekulasida 2,azot molekulasida 3ga teng


Bog’ qutbli molekula qutbsiz bo’lgan moddalar: CCl4, SO3, BeCl2, BF3, CH4, C6H6, C6H12, BCl3
Molekulalar ushbu tarifga mos kelishi uchun quyidagi shartlarga javob berishi kerak:
-Markaziy atom maksimal valentli bo’lishi kerak
-Markaziy atomga bog’langan ligandlar 1xil bo’lishi kerak
-Molekula tarkibidagi bog’lar qutbli xarakterga ega bo’lishi kerak

.