“Металл қуйиш усуллари” мавзусини

 
Magniy va uni ishlab chiqarish usullari.
Texnikada 
foydalaniladigan 
metal-larning ichida plastligi, yengilligi bilan ajralib turadi. Uning suyuqlanish 
harorati 651
o
S, 1,74 zichligi g

sm
3
bo‟lib, cho‟zilishdagi mustahkamlik chegarasi 

---

31 
170-210 MPa, qattiqligi (brinell bo‟yicha) 150 MPa. Toza magniy kislorod bilan 
shiddatli birikadi. Uning Al, Mn, Zn li qotishmalaridan sanoatda keng foydalaniladi.
Tabiatda magniy ko‟pincha minerallar tarkibida uchraydi. 
Asosiy magniy rudalariga qo‟yidagi birikmalar kiradi. 
1.
Magnizet.
Bu mineral magniy karbonat (MgCO
2
) dan iborat bo‟lib, uning 
tarkibda 28,8% Mg, qolgani esa Si, Fe, Al, Ca oksidlari bo‟ladi. Magnezit konlarri 
Ural va boshqa joylarda bor.
2.
Dolomit. 
Bu mineral (MgCO
4 

CaCO
3 
) tarkibli qo‟sh karbonat bo‟lib, uning 
tarkibida 13,5% Mg bo‟ladi. Bundan tashqari kvars, kalsit, gips va boshqa 
qo‟shimchalar ham uchraydi. Dolomitning yirik konlari Ural, Ukraina va boshqa 
joylarda bor.
3.
Karnallit.
Bu mineral magniy va kaliyning suvli xloridi (MgCl
2

KCl

6H
2
O) 
bo‟lib, uning tarkibida 8,8% Mg va boshqa qo‟shimchalar bo‟ladi.
4.
Bishofit.
Bu mineral magniyning suvli xloridi (MgCl
2

6H
2
O) bo‟lib, uning 
tarkibida 12% gacha Mg bo‟ladi. Bu birikmalarda ham turli qo‟shimchalar uchraydi. 
U asosan, dengiz va ko‟l suvlarida bo‟ladi.
Magniyni bu birikmalardan ajratib olish uchun dastavval ular 750-850
0
S haroratda 
qizdirilib boyitilad 
MgCO
3
=MgO+CO
2
MgCO
3

CaCO
3
=MgO+CaO+2CO
2
. 
Keyin esa bu konsentrat devorlari shamot g‟ishtidan terilgan elektr pechda uglerod 
ishtirokida 800-900 
0
S haroratgacha qizdirib, xlor bilan ishlanadi;
MgO+C+Cl
2
=MgCl
2
+CO; MgO+CO+Cl
2
=MgCl
2
+CO
2
. 
Olingan MgCl
2 
kovshga chiqarilib maxsus vannada elektroliz qilinadi.

---

32