Металл платина

Sanoatda temirni domna pechlarida temir oksidni is gazi bilan qaytarib olinadi: FeO + SO = Fe + SO2 Chunki domna pechida ko’mir yonib is gazini hosil qiladi: S + SO2 = 2SO Domna pechida olinadigan cho’yan tarkibida 93% Fe, 4-5 % S va oz miqdorda Si, Mn, P va S bo’ladi. Demak temir metallurgiyasida hosil qilinadigan metall toza bo’lmaydi. Shuning uchun toza temir quyidagi usullarda olinadi: 1) temir oksidni vodorod bilan qaytarish: Fe2O3 + 3H2 = 3H2O + 2Fe bunda xosil qilingan temir kukun xolida bulib, u pirofor xossa nomoyon qiladi, ya'ni xavoda uz-uzidan yonadi. 2) temir karbonilni termik parchalash: Fe(CO)5  Fe + 5CO 3) temir tuzlari (ko’pincha xloridlar) ning suvdagi eritmalarini elektroliz qilish: Fe2+ + 2e  Fe

Fe3+ kompleks birikma xosil qiladi, masalan K3[Fe(CN)6] - kaliy geksasianoferrat (III), qizil qon tuzi. Bu tuzni eritmadan turnbul ko‘ki holida cho‘ktirib olib buyoq tayyorlashda ishlatiladi: 3FeCl2 + 2K3[Fe(CN)6] = Fe3[Fe(CN)6]2 + 12KCl turnbul ko’ki. Va turnbul ko’ki holida cho’ktirib olib buyoqlar tayyorlashda ishlatiladi: 4FeCl3 + 3K4[Fe(CN)6] = Fe4[Fe(CN)6]3 + 12KCl berlin lazuri 3FeCl2 + 2K3[Fe(CN)6] = Fe3[Fe(CN)6]2 + 12KCl turnbul ko‘ki.

• Со

• КОБАЛЬТ

Kobalt / Cobaltum (Co)
Atom raqami	27
Koʻrinishi	havorang qattiq metall
Atom xossasi
Atom massasi (molyar massasi)	58,9332 m. a. b. (g/mol)
Atom radiusi	125 pm
Ionlashish energiyasi (birinchi elektron)	758,1 (7,86) kJ/mol (eV)
Elektron konfiguratsiyasi	[Ar] 3d7 4s2

• Kobalt (Cobaltum), Co —
• Mendeleyev davriy sistemasining VIII guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 27, at.m. 58,9332. Kobalt metalini ilk bor 1735 y.da shved kimyogari Yu. Brand rudalardan ajratib olgan. Uzoq, vaqtgacha Kobalt ni rudadan ajratib olish mumkin boʻlmagan, shuning uchun Kobold deb atalgan (nem. Kobold togʻ va konlarda yashaydigan jin demakdir; metall Kobalt nomi shundan olingan).
• Tabiatda 2 ta barqaror izotopdan tashkil topgan: 59So (99,83%) va 57So (0,17%). Oksidlanish darajasi +2 va +3, goho +1, +4 va +5; Sunʼiy radioaktiv izotoplaridan I1So(T]/2=5,27 y.) muhim ahamiyatga ega. Poling boʻyicha elektromanfiyligi 1,9; atom radiusi 0,125 nm. Kobalt massa jihatidan yer poʻstining 4-10~3% ini tashkil qiladi, okean suvlaridagi mikdori 0,005 mg/l. 30 ga yaqin minerallari bor. Eng muhimlari: karrolit CuCo2S4, linneit Co3S4, kobaltin CoAsS, safflorit (CoFe)As2, skutterudit CoAs3, shmaltin CoAs2, absolin Co3O4-mMnO2 pN2O, eritin Co3(AsO4)2-8H2O, sfero-kobaltit SoSO3 va h.k. Sof. Kobalt rudalari juda kam. asosan, mis, nikel, kumush, temir, margimush, marganets bilan birikma holida uchraydi. Kobalt— kumushsimon oq, qizgʻishochsariq rangda tovlanadigan metall. Suyuqlanish t-rasi 1494°, kaynash t-rasi 2960°, zichligi 8,90 g/sm3. Ferromagnit xossasiga ega. Brenel boʻyicha qattiqligi 470—1230 MPa. Zichjoylashgan Kobalt havo taʼsiriga chidamli, 300° da oksid parda bilan qoplanadi, kukun holdagi Kobalt havoda oʻz-oʻzidan alangalanadi.