Мета (Фейсбук) Шамсиддинов Мирзо Улуғбек

Мета (Фейсбук)
Шамсиддинов Мирзо Улуғбек
Мухиддинович
Халқаро муносабатларнинг асосий субъектлари дегенда энг аввало давлатлар кўз олдимизга келади. Бироқ, замонавий даврга келиб халқаро муносабатлар субъектлари қаторига Трансмиллий корпорацияла, халқаро ташкилотлар кириб келганлигини гувоҳи бўлишимиз мумкин. Трансмиллий корпарацияларнинг бугунги кунда халқаро муносабатларга давлатлардан ҳам кўпроқ таъсир этаётганлигини кўришимиз мумкин. Бугунги кунда аксарият ТМКларнинг даромади давлатларнинг йиллик ЯИМсидан бир неча баробар юқори эканлиги сир эмас. Дейлик Метанинг даромади 100 млрд АҚШ доллари ҳисобида баҳоланмоқда. Мисол тариқасида, Ўзбекистон Республикасининг йиллик ЯИМси 55-65 млрд АҚШ доллари атрофида ўзгариб туради. Кўринипб турибдики биргина Метанинг даромади Ўзбекистоннинг икки йиллик ЯИМсига тўғри келмоқда.
Ўз навбвтида бундай имкониятларга эга бўлган ТМКлар халқаро муносабатлар ҳамда давлатлар миллий хавфсизлигига таъсир ўтказмай қолмайди. Аксинча уларниннг давлатлар суверенитетига таъсири қоолган акторларникига нисбатан юқори санали. Мисол учун давлатлар чегарага эка ва уларнинг юрисдикцияси кейинга давлат ҳудуди бошланган жойда тугайди. ТМКлар эса чегара билмайди. Улар глобал даражада ёйилиб бораверади.
Мета 2004 йил ташкил топди. Бугунги кунда унинг мунтазам фойдаланувчилар 3 млрдга яқин ва дунёнинг 120 яқин давлатларида фаолият юритиб келмоқда. Тасаввур қилиш қийин компанияда дунё аҳолисининг ярининг шахсий маълумотлари мавжуд. Улар турли мақсадларда давлатларнинг ўзига нисбатдан қурол сифатида ишлатилиши мумкин. Ёки бўлмасин платформа орқали фойдаланувчитларга таъсир этиш, уларни манипуляция қилиш орқали давлатлар суверенитетига таъсир қилиш мумкитн. Бунга ёрқин мисол сифатида Украинадаги давлат тўнтарилишини (Майдан) мисол сифатида келтиришимиз мумкин. Мета орқали ғараз ниятли кишилар маълум бир маблағ эвазига тарғибот материалларини тарқатиб, аҳоли орасида ҳукуматга нисбатан норозилик кайфиятини уйғотиб келишган. Норозиликлар юқори нуқтага етганида барчани майдонга тўпланишни ва норозилик намойишини ўтказишга даъват этишди. Майдонга йиғилган халқ ва ҳукумат вакиллари ўртасида учинчи кучлар аланга учун ўт очиб беришди. Оқибатда мана ханузгача тинчликкка эриша олмаган Украинани гувоҳи бўлиб турибмиз.