Menejmet va marketing

tushunishiga yo’l  qo’ymaslik  kerak. 

---

453 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Boshqaruv qarorlarining tavsifi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Vaqt bo’yicha 

qisqa bo’lishi 

kerak 

 

 

Vaqt bo’yicha  

aniq bo’lishi lozim 

 

 

Tezkor bo’lishi 

kerak 

Axborotlar 

bilan 

ishlash 

vaqtini 

tejash 

maqsadida  qisqa  muddatli  qarorlar    qabul 

qilinishi lozim. 

Rahbar  o’z  qo’l  ostidagilarga  topshiriqning  bajariish    muddatini    aniq 

ko’rsatmasdan  berishi  mumkin  emas.  Aks  holda  u  topshiriqning  bajarilishini 

ob’ektiv  ravishda nazorat qilish imkoniyatiga ega bo’lmaydi.

 

Bunday  qarorlar  o’z  vaqtida,  qsha  zamonoq,  ya’ni  ishlab  chiqarishda  vaziyat 

shuni  talab  qilgan  vaqtning  o’zida-gina  qabul  qilish  zarur.  Kechikib  yoki 

shoshqaloqlik bilan qabul qilingan har ikkisi ham zararlidir. 

 

 

Samarali bo’lishi 

lozim 

Qabul  qilingan  qarorning  samaraligi  deganda    qo’yilgan 

maqsadning eng kam xarajat bilan  erishishi tushuniladi. 

Boshqaruv qarorlarining tavsifi 

 

Amal qilish 

davriga qarab 

Mazmuni va amal 

qilish xarakteriga 

qarab 

 

strategik qarorlar 

taktik qarorlar 



  sotsial-iqtisodiy qarorlar 



  texinkaviy qarorlar 



  streotip qarorlar 



  tashabbusli qarorlar 

---

454 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Takrorlanish yoki 

yangilik darajasiga 

qarab 

Axborot bilan 

ta’minlanganlik 

darajasiga qarab

 

 

Amal qilish 

xarakteriga 

qarab 

 

an’anaviy qarorlar  

tavsiyali qarorlar 

 

aniq qarorlar 

noaniq qarorlar 

 

vaqtinchalik qarorlar 

operativ (tezkor) qarorlar 

muntazam qarorlar 

vaqt-vaqti bilan qabul qilinadigan qarorlar 

yakka boshchilik printsipi asosida qabul qilingan qarorlar 

kollegial(ko’pchilik) fikri asosida qabul qilingan qarorlar 

yakdillik tamoyillli asosida qabul qilingan qarorlar 

konsensus tamoyili asosida qabul qilingan qarorlar  

"ringi" usuli asosida qabul qilingan qarorlar 

Strategik qaror

 maqsadga erishishda jiddiy ahamitga ega. U yuqori 

boshqaruv organlari tomonidan  tub va istiqbolli dasturlarni ishlab 

chiqarish maqsadlarida qabul qilinadi. Bunday dasturlarga: 

xususiylashtirish jarayonilarini 

chuqurlashtirish;

 

 

raqobatchilik muhitini 

shakllantirish;

 

kichik va o’rta biznesni 

rivojlantirish kabi dasturlar misol 

bo’la oladi.

 

 

chuqur tarkibiy o’zgarishlarga 

erishish.

 

---

455 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Taktik qarorda

 maqsadga erishining vosita va usullari 

batafsil ishlab chiqiladi. Bu erda so’z faqat joriy, tezkor 

qarorlar to’g’risida borayapti. Bunday qarorlarga 

quyidagillar misol bo’la oladi: 

 

korxona, firmaning 

joriy rejalarini  

tuzish va joriy 

qilish; 

 

 

kadrlar masalasini 

echish va hokazo. 

Umumiy  qarorlar

  bir  xil  muammoga  daxldor  bo’lib,  barcha 

bo’g’inlar  uchun  birdek  amal  qiladi.  Masalan,  ish  kunining 

boshlanishi  va  tugashi,  nonushta  vaqti,  ish  haqini  tqlash 

muddatlari va hokazo. Umumiy qarorlar turkumiga kiradi. 

Maxsus  qarorlar

  tor  doiradagi  muammoga 

ta’luqli  bo’lib  xodimlari  yuzasidan  qabul 

qilinadi. 

Streotip  qarorlar

  odatda  rahbar  faoliyati  qat’iy  ravishda  yo’riq-nomalar,  me’yoriy  hujjatlar 

doirasida  amalga  oshirilishi  lozim  bo’lgan  hollarda  qabul  qilinadi.  Bunday  qarorlar  ba’zan 

kundalik,  ba’zan  keskin  masalalar  bo’yicha  qabul  qilinadi,  lekin  o’zgarishlar  asosag 

muddatlarga,  ayrim  sifat  parametrlariga  ijrochilarga  taaluqli  bo’lib,  umumiy  tizim  esa 

avvalgicha qolaveradigan vaziyatda qabul qilinadi. Bunday gap aslini olshagda xo’jalik ob’ekti 

ishlashining mavjud mexanizmini saqlab qolish haqida boradi. 

---

456 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    

 

 

 

Xodimlarni boshqarish. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

An’anaviy  qarorlar

  –  bu  odatiy  vaziyatlarda  qabul  qilinadigan 

qaorlardir.  Ularning  harkat  doirasi  olidan  ma’lumdir.  Bunga 

korxona  yoki  firmaning  ishlab  chiqarish  dasturini  qabul  qilish 

yuzasidan qabul qilingan qaror.  

Tavsiyali  qarorlar

  o’z  mohiyatiga  ko’ra  tashabbusli  qarorlarga 

yaqindir.  Bunday  qarorlarga  korxona  faoliyatini  yaxshilash 

borasidagi tavsiyalar o’z aksini topadi. 

Xodim 

 

iborasi o’zbek tilining izoxli lug’atida “biror idora yoki 

muassasada ishlovchi kishi, xizmatchi” ma’nosida talqin 

etiladi. Masalan, savdo xodimi, xalq maorifi xodimi, meditsina 

xodimi, ilmiy xodim va h.k. 

 

Bugungi amaliyotda xodim va uni boshqarish muammosiga 

ikki xil yondoshuv mavjud: 

---

457 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Faoliyat sohasi 

Nimaga 

ustuvorlik 

beriladi 

Qanday funktsiyalar 

bajariladi 

Bajarilishi 

tqg’risida kimga 

ma’lumot 

beriladi 

 

inson resurslarini 

boshqarish 

 

xodimlarni 

boshqarish 

 

 

“Inson resurlarini boshqarish”

 

tushunchasi boshqarishning 

strategik jixatlarini, shuningdek 

sotsial rivojlanish masalalarini o’z 

ichiga oladi va ularga ustuvorlik 

beriladi. 

“Xodimlarni boshqarish” 

tushunchasi esa ko’proq kadrlar 

bilan tezkor ishlashni anglatadi. 

Agar birinchi yondoshuv davlat 

miqyosida bandlik va uni 

muvofiqlashtirish vazifalaridan kelib 

chiqsa, ikkinchi yondoshuv bevosita 

korxona darajasidagi mehnat 

munosabatlari va ularni 

muvofiqlashtirishdan kelib chiqadi. 

 

Inson resurslarini boshqarishdagi 

faoliyat turlari 

---

458 

 

Inson 

resurslarini 

boshqarish 

(strategik 

yondoshuv) 

(1) 

mutloq 

yangi 

vazifalarni 

echishga; 

(2) 

global, 

uzoq 

muddatli 

vazifalarni 

echishga. 

(3) 

inson resurslarini 

rejalashtirish 

(4) 

shaxsiy qobiliyat 

va malakani oshirish; 

(5) 

korxonaning 

xodimlar-ga 

sarflanadigan xara-

jat doirasida xodim-

lar uchun 

xarajatlarni 

rejalashtirish 

Korporatsiya 

Prezidentiga 

Xodimlar bilan 

ishlash (tezkor 

faoliyat) 

(6) 

ma’muriy 

aralashuvga 

zaruriyat 

tug’iladigan 

kundalik 

muammolarni 

echishga 

(7) 

kadrlarni tanlash 

va joy-joyiga qqyish 

(8) 

mehnat 

motivatsiyasini