Menejmet va marketing

3.  “Mumtoz menejment” namoyondasi A.Fayol olg‘a so‘rgan tamoyillar. 

 

“Mumtoz menejment” maktabi moxiyati. 

“Ilmiy  menejment”  namoyandalari  o‘z  ilmiy  ishlarini  asosan  korxona, 

tashkilot  boshqaruvini  takomillashtirishga  bag‘ishlashgan.  Ular  boshqaruv 

darajasidan  quyi  masalalar  bilan,  ya’ni  faqat  ishlab  chiqarish  darajasidagi 

boshqaruv  bilan  shug‘ullanishgan.  Ma’muriy  maktabning  vujudga  kelishi 

munosabati  bilan  mutaxassislar  endi  umum  tashkilot  darajasidagi  boshqaruv 

muammolari bilan shug‘ullana boshladilar. 

Teylor  va  Gilbretlar  oddiy  ishchidan  muvaffaqiyatga  erishib,  shuxrat 

qozonib martabaga minganlar. Aynan shu tajriba ularning boshqaruv to‘g‘risidagi 

tushunchalariga  keskin  ta’sir  etgan.  Ulardan  farqli  o‘laroq,  mumtoz  ma’muriy 

boshqaruv maktabining asoschilari: 

 

Yirik biznes soxasida mashxur, boshqaruvning yuqori bo‘g‘inida esa yuksak 

tajribali amaliyotchi raxbarlar bo‘lganlar. 

 

Ularni 

tashvishlantiruvchi 

bosh 

masala-bu 

umumtashkilot 

miqyosidagi 

samaradorlikka  erishish  bo‘lgan.  Shunday  maqsad  qo‘yilgan  bo‘lsa-da  ular  xam 

boshqaruvning  sotsial  jixatlariga  unchalik  e’tibor  bermadilar.  Uning  ustiga  ustak 

ularning  ishlari  shaxsiy  tuzatuvlar  doirasidan  chiqmagan.  Shu  sababli  ularning 

yondoshuvlari ilmiy metodologik asosga ega emas edi. 

“Mumtoz”chilar  tashkilotga  keng  qamrovli  kelajak  nuqtai  nazardan 

yondoshish  yo‘li  bilan  undagi  umumiy  xususiyatlar  va  qonuniyatlarni  aniqlashga 

urinishgan.  Maqsad-boshqarishning  unversal  tamoyillarini  yaratish  va  shuning 

evaziga  muvaffaqiyatga  erishish  edi.  Ular  boshqarishning  quyidagi  ikki  jixatiga 

e’tiborni qaratdilar: 

*  Tashkilotning  oqilona  boshqaruv  tizimini  ishlab  chiqish.  Shu  maqsadda 

tashkilotni bo‘linmalar yoki ishchi guruxlarga bo‘lish, moliya, ishlab chiqarish va 

marketing boshqarishni takomillashtirishning muxim tomonlari deb xisobladilar. 

*  Tashkilotning  oqilona  tarkibi  va  xodimlarning  oqilona  boshqaruviga 

erishish. Shu maqsadda boshqarishda yakkaboshlik bo‘lishini va xodim faqatgina 

bitta  boshliqdan  topshiriq  olish  va  unga  bo‘ysinishi  lozim  degan  g‘oyani  ilgari 

surishadi. 

A.Fayol  boshqaruv  fanining  rivojlanishiga  salmoqli  xissa  qo‘shgan  frantsuz 

olimlaridandir.  U  Frantsiyadagi  yirik  ko‘mir  qazib  oluvchi  kompaniyani 

boshqargan.  A.Fayol  o‘zining  boy  amaliy  tajribasini  “Umumiy  va  sanoat 

boshqaruvi” (1916) nomli kitobida umumlashtirgan. Uning ilgari surgan quyidagi 

boshqaruv tamoyillari xozirgi kunda xam o‘z axamiyatini yo‘qotmagan.