Menejmet va marketing

“qo‘rquv  bilan  umid  o‘rtasida  ushlash”  tamoyili  bo‘yicha  boshqargani  sabab 

bo‘lgan. 

 

Kapitalizm tuzumining boshlang‘ich davrida tadbirkor- mulk egasi o‘zining 

shaxsiy tajribasiga tayanib ishlab chiqarishni boshqargan. XVIII asrning oxirlarida 

Angliyada  bo‘lgan  sanoat  to‘ntaruvi  boshqaruvga  bo‘lgan  qiziqishni  yanada 

kuchaytiradi.  Boshqaruv  xodimlarini  tayyorlashga  a’loxida  e’tibor  berila 

boshlandi. 

 

Ammo  XIX  asrning  ikkinchi  yarmi  va  XX  asr  chegarasida  texnika  va 

texnologiyaning  takomillashuvi,  ishlab  chiqarishning  keskin  o‘sishi  boshqarishni 

murakkablashtirib  yuboradi  va  uni  maxsus  bilimlarni  talab  etuvchi,  faoliyatning 

maxsus  soxasiga  ajratadi.  Ushbu  muammolarni  xal  etish  uchun  boshqaruv 

soxasidagi tajribani umumlashtirish, ishlab chiqarish va xodimlarni boshqarishning 

samarali  usullarini  izlashga  olib  keldi.  Natijada  boshqaruv  to‘g‘risidagi  ilmni, 

fanni vujudga keltirdi. 

 

Shu  davrdan  boshlab  to  bugunga  qadar  boshqaruv  ta’limotida  quyidagi 

---

15 

с 

to‘rtta  yo‘nalish  (maktab)  evolyutsion  tarzda  rivojlangan  va  o‘zlarining  tegishli 

xissalarini qo‘shishgan. 

 

Shunday qilib, menejment nazariyasi va amaliyoti turli davrlarda o‘ziga xos 

ko‘rinishlarda shakllanadi: 



  50-60 - yillarda boshqaruvning tashkiliy tarkibi diqqat markazida turgan 

bo‘lsa; 



  60-70 - yillarda strategik rejalashtirish vujudga keldi; 



  80  -  yillardan  boshlab  esa  ilg‘or  g‘arb  firmalarida  strategik 

rejalashtirishdan, strategik boshqaruvga o‘tiladi. 

¥ozirgi  zamon  boshqaruv  fani  -  fanlararo  fandir.  Boshqaruvning  xar  bir 

funktsiyasini bugun maxsus fanlar: 



  industrial-muxandislik sotsiologiyasi;  



  ijtimoiy psixologiya; 



  ijtimoiy injeneriya (ergonomika); 



  marketing kabilar bajaradi. 

 

Ayniqsa,  menejmentning  marketing  nazariyasi  bilan  uyg‘unlashuvi 

boshqarishning  bozor  kontseptsiyasining  vujudga  kelishiga  asos  bo‘ldi.  ¥ozirgi 

davrda boshqaruv nazariyasi va amaliyotida sodir bo‘layotgan o‘zgarishlar “Tinch