Menejmentga kirish

 
 

---

378 
2-mavzu. Menejmentning rivojlanish tarixi va hozirgi holati 
№ 
Atamaning 
oʻzbek tilidagi 
nomi 
Atamaning rus 
tilidagi nomi 
Atamaning 
ingliz tilidagi 
nomi 
Atamaning oʻzbek tilidagi izohi 
1 
Lavozim 
Должность 
Position 
korxona, muassasa, idora va 
tashkilotlarda biror rasmiy 
xizmatni bajarish bilan bogʻliq 
boʻlgan vazifa. 
2 
Mehnatni ilmiy 
tashkil etish 
Научная 
организация труда 
Scientific 
organization of 
labor 
ishlab chiqarishga tizimli joriy 
qilinadigan ilm-fan yutuqlari va 
ilgʻor tajribalarga asoslangan 
mehnatni tashkil etish, u eng 
yaxshi texnika va odamlarni bitta 
ishlab chiqarish jarayoniga 
yigʻishga imkon beradi, material 
va mehnat resurslaridan eng 
samarali foydalanish hamda 
ishlab chiqarish faoliyatining 
uzluksiz borishini ta’minlaydi, 
inson sogʻligʻini saqlashga 
yordam beradi. 
3 
Mehnatning 
vazifaviy 
taqsimlanishi 
Распределение 
труда по 
обязанности 
Distributing the 
labor by duty 
alohida ishchilar guruhi, ularning 
jamoat faoliyatidagi vazifalariga 
qarab taqsimlash 
4 
Xodimlar 
Персонал 
Personnel 
ishlab chiqarish yoki boshqaruv 
operatsiyalarini bajaruvchi va 
mehn at vositalaridan 
foydalanish bilan mehnat 
predmetini qayta ishlash bilan 
band boʻlgan barcha insonlar 
Ilmiy 
menejment 
maktabi 
Научная школа 
управления 
Scientific 
management 
school 
-Vazifani bajarishning maqbul 
usullarini topish maqsadida ilmiy 
tahlilni qoʻllash. 
- Vazifani bajaruvchi eng 
maqbul xodimni tanlash va uning 
oʻqitilishini ta'minlash. 
- Vazifani samarali bajarilishini 
ta'minlovchi xodimlarni zarur 
resurslar bilan ta'minlash. 
- Yuqori mehnat unumdorligini 
ta'minlash maqsadida xodimlarni 
muntazam ragʻbatlantirib 
turishga asoslangan va 188-1920 
yillardagi (F. Teylor, G. Emerson 
va boshqalar) maktab 
6 
Mumtoz yoki 
ma'muriy 
menejment 
maktabi 
Классическая 
школа управления 
Classical school 
of management 
1920-190 yillarda A. Fayol, M. 
Veber va boshqalar tomonidan 
asos solingan va: 
-boshqaruv printsiplarini 

---

379 
rivojlantirish. 
- boshqaruv funktsiyalarini 
bayon etish. 
- tashkilotni yalpi boshqarishda 
sistemali yondoshuvni 
asoslashga taalluqli maktab 
7 
“Inson 
munosabatlari” 
maktabi 
Школа 
человеческие 
отношения 
School of 
Human 
Relations 
190 yilda E. Meyo, R. Laykert va 
boshqalar tomonidan asos 
solingan va: 
-mehnat unumdorligini oshirish 
maqsadida oʻzaro 
munosabatlardan qoniqish hosil 
qiluvchi usullarni qoʻllash. 
- kompaniyaning siyosati va 
istiqbolini xodimlarning xulq-
atvoriga asoslangan holda tashkil 
etishga asoslangan maktab 
8 
Zamonaviy 
menejment 
maktabi 
Современная 
школа управления 
Contemporary 
school of 
management 
190 yildan hozirgacha boʻlgan 
davrni oʻz ichiga oluvchi G. 
Saymon,
P. Druker, E. Deyl va boshqalar 
asos slogan va: 
- murakkab boshqaruv 
muammolarini chuqurroq 
tushunish maqsadida turli 
modellarni ishlab chiqish va 
qoʻllash. 
- murakkab vaziyatlarning 
yechimi boʻyicha boshqaruv 
xodimlariga yordam beruvchi 
miqdoriy usullarni ishlab 
chiqishga yoʻnaltirilgan maktab 
9 
Mehnat 
taqsimoti 
Pазделение труда 
Division of 
labor 
Ixtisoslashuv natijasida koʻp 
miqdorda va yuqori sifatli 
mahsulot ishlab chiqariladi. 
Bunga e'tibor qaratilishi lozim 
boʻlgan maqsadlar sonini keskin 
qisqartirish evaziga erishiladi 
10 Funksional 
yondoshuv 
Функциональный 
подход 
Functional 
approach 
Boshqaruvga tashkiliy 
mexanizmlarning eng oqilona 
yoʻllarini ishlab chiqish imkonini 
beradi. Shu nuqtai nazardan 
boshqarish quyidagi 
funktsiyalarni bajaradi: 
- rejalashtirish;
- tashkillishtirish; 
- rahbarlik qilish; 
- muvofiqlashtirish; 
- nazorat qilish 

---

380