Menejmentga kirish

Boʻlimlarga ajratish. 
Sizning kollejingizda talabalar xizmati boʻlimi yoki moliyaviy yordam 
koʻrsatish boʻlimi mavjudmi, boʻlganmi? Siz bu kursni boshqarish boʻlimidan 
olgan boʻlarmidingiz? Ijobiy qaror qabul qilingandan soʻng, kim tomonidan 
qanday ishlar amalga oshiriladi, ish faoliyati guruhlarga umumlashtirilgan boʻlishi 
lozim, shu tariqa ish komplekslashtiriladi va boshqariladi. 
Ish joylarining guruhlarga umumlashtirilishi departamentlarga ajratish 
(boʻlimlarga umumlashtirish) deb aytiladi. Departamentlarga ajratishning beshta 
ommaviy tamoyillari qoʻllaniladi, lekin korxona oʻzining alohida shaxsiy tizimini 
ishlab chiqishi mumkin. (Masalan, otellarda mehmonxonalarda ish jarayonlarini 
roʻyxatga olish, sotuv va umumiy ovqatlanish, tozalikni ta’minlash va kir yuvish, 
texnik xizmat koʻrsatish boʻlimlari boʻlishi mumkin).
Aksariyat yirik kompaniyalar ushbu boʻlimlarga ajratish kombinatsiyalarini 
yoki ularning ushbu boʻlimlarga ajratish usullaridan foydalanib kelmoqdalar. 
Masalan Yaponiyaning yirik elektron kompaniyasi oʻzining boʻlinmalarini 
funktsional tamoyillarga koʻra, jarayonning ishlab chiqarish birliklariga, sotuvini 
ettita joʻgʻrofik mintaqa va toʻrtta gurux mijozlarga moslashtirib tashqillashtiradi.
“Black & Decker”komaniyasi oʻzining boʻlinmalarini funktsional tamoyil-
larga koʻra, jarayonning ishlab chiqarish birliklariga koʻra, mahsulot sotishni esa 
barcha joʻgʻrofik mintaqa va mijozlar guruhlariga moslashtirib tashkillashtiradi 
26
. 
Tashkiliy tuzilma – tashkilotni boshqarishning asosiy elementlaridan biridir. 
Ushbu tuzilma boʻlinmalar va tashkilotlar orasidagi maqsadlarni va boshqarish 
masalalarini taqsimlash bilan belgilanadi. Mazmunan, boshqaruv tuzinmasi – 
boshqaruv qarorlarini qabul qilish va amalga oshirish boʻyicha mehnatlarni 
taqsimlashning tashkiliy shaklidir. Shunday qilib, boshqaruvning tashkiliy 
tuzilmasi deganda, bir – biriga qat’iy boʻysunadigan va boshqaruvchi, hamda, 
boshqariluvchi tizimlararo oʻzaro bogʻliqlikni ta’minlay oladigan boshqariluvchi 
zvenolar majmuasi tushuniladi. Tashkilot boshqaruv tuzilmasida quyidagi 
elementlar ajratiladi: zvenolar (boʻlinmalar), boshqaruv daraja (pogʻona) lari va 
vertikal, gorizontal aloqalar.