"menejment va iqtisodiyot"

14.4. Menejmentning ijtimoiy samaradorligi. 
Menejmentning 
ijtimoiy 
samaradorligini 
miqdoriy 
bahosida 
mulkiy 
taqqoslash  tavsifi  va  alohida  xususiy  yo`nalishlarga  e`tiborlilik  xususiyati  o`z 
ifodasini  topadi.  Boshqaruv  apparatini  mehnat  unumdorligida  muhim  holat  sifatida 
ishchilarning  umumta`lim  darajasini  va  malakasini  oshirish,  moddiy-maishiy 
sharoitlarni  yaxshilash  va  boshqalar  nazarda  tutiladi.  Iqtisodiy  samaradorlik 
boshqaruvni  takomillashtirishda  boshqaruv  apparatining  mehnat  va  moddiy 
xarajatlarini  kamaytirish,  ijtimoiy-iqtisodiy  omillarni  qo`llash,  ya`ni  boshqaruv 
xodimlarining  mehnat  faolligini  oshirish  yoki  mehnat  qobiliyatlari  susayishining 
oldini  oluvchi,  xodimlar  qo`nimsizligini  kamaytiruvchi  va  ishlovchilarning  mehnat 
sharoitlarini  yaxshilovchi  tadbirlarni  joriy  qilish  muhim  ahamiyat  kasb etadi.  
Rivojlangan  bozor  munosabatlari  sharoitida  boshqaruvning  ijtimoiy  yo`nalishi 
kuchaytiriladi.  Bunga  boshqaruvni  rivojlantirish,  moddiy-texnika  bazasidan 
ijtimoiy-madaniy  yo`nalishda  foydalanish,  ishlovchilarning  moddiy  va  maishiy 
sharoitlarini  yaxshilash,  ta`lim  olish,  madaniy  hordiq  chiqarish,  madaniy  va 
ma`naviy  vazifalarni  chuqurlashtirish  kabi masalalar  kiritiladi.   

---

237 
 
Menejer  bozor  munosabatlarida  xo`jalik  mexanizmining  ijtimoiy,  iqtisodiy  va 
rag’batlantiruvchi  omillarini,  mehnat  jamoasi  tavsifi,  kuch  va  malaka  vositalarini 
qo`llash  va  takomillashtirishning  sir-asrorlarini  to`la  o`zlashtirib  olsagina, 
boshqaruv faoliyatining  samaradorligi  va natijalarini  ta`minlash  imkoni  yaratiladi.      
Alohida  ishchi  bajaradigan  ish  yoki  butun  tashkilot  faoliyati  natijasini 
quyidagi  umumiy  formula  bilan  aniqlash  mumkin: 
Natija = (Ish + Resurslar) 

 E 

 K 

 M 
Bunda:  E – tashkilot tuzilishi  samaradorligi; 
K – malaka  (kvalifikatsiya); 
M – motivatsiya; 
«Ish»  va  «Resurslar»  kattaliklari  haqiqiy  xarajatlar  bo`yicha  qiymat  shaklida 
o`lchanadi.  E,  K,  M  koeffitsentlari  ijobiy  natija  kattaliklarining  ko`rib  o`tilgan 
omillardan  funktsional  bog’liqligini  aks ettiradi  va ekspert ravishda aniqlanadi. 
Menejmentning 
ijobiy 
natijasi, 
bir 
tomondan, 
tashkilot  tuzilishining 
samaradorligi  bilan,  ikkinchi  tomondan,  unda  ishlovchi  xodimlarning  malakasi  va 
motivlashtirilishi  bilan  aniqlanadi.