"menejment va iqtisodiyot"

Tashkiliy    kommunikatsiya.  Boshqaruvchi  doimo  tashkilotdagi  axborot 
almashinuvi  yo`lida  kelib  chiqadigan  to`siqlar  hamda  bunday  almashinuvni 
takomillashtirish  usullari  to`g’risida tasavvurga  ega bo`lishi kerak. 
Tashkiliy   kommunikatsiya  to`siqlari  quyidagilar: 
1.  Axborotning  buzib  yetkazilishi.  Axborot  yuqoridan  pastga  bir  qancha 
sabablarga  ko`ra  buzib  yetkazilishi  mumkin.  Biron  bir  boshqaruvchi  olingan 
axborot  bilan  rozi  bo`lmasa,  o`zi  anglagan  holda  uni  buzishi  mumkin  va  o`zi 
xoxlagan  ma`noda  o`zlashtirishi  mumkin.  Axborot  buzilishi  yuqoridan  pastga 
harakat  qilish  davomida  fil’tratsiya  natijasida  ham    sodir bo`lishi mumkin, ya`ni bir 
bosqich  boshqasiga  faqat  unga  tegishli  axborotni  berishi  mumkin.  Bunday  tanlov 
natijasida  kerakli  axborot  etib  bormaydi.  Bundan  tashqari bosqichlar statusi to`g’ri 
kelmaslagi  sababli  va  yuqori  bosqich  yuqori  statusga  ega  ekanligi  sababli,  ularni 
faqat  ijobiy  axborot  bilan  ta`minlash  tendentsiyasi  mavjud.  Buning  natijasida 
rahbar muhim  muammo to`g’risidagi  axborotga ega bo`lmasligi  mumkin. 
2.  Informatsion  yuklanish.  Kommunikatsiya  kanallari  to`lib  ketishi  ham  
axborot  almashuvi  tusig’i  hisoblanadi.  Rahbar  axborotning  ko`pligidan    eng 
asosiylarini  ajratib,  qolganlarini  e`tiborga olmasligi  mumkin. 
3.  Qoniqarsiz  tashkilot  strukturasi.  Ko`p  pog’onali  tashkilot  strukturasida 
axborot  buzilishi  ehtimolligi  oshadi,  chunki  har  bir  bosqich  tuzatish  kiritadi. 
Kommunikatsiyada 
muammolarni 
keltirib 
chiqaradigan 
boshqa 
jihatlarga 
qo`mitalar,  ishchi  guruhlari,  umuman  kadrlarning  qoniqarsiz  tarkibi  va  ulardan 
qoniqarsiz  foydalanish,  hamda  qoniqarsiz  hokimiyatni  tashkil    etish  va  vazifalarni 
taqsimlashni  ham  kiritish  mumkin.  Bundan  tashqari,  to`siqlar  turli  guruhlar 
o`rtasidagi  nizo ham  chiqaradi. 
Tashkilotlarda  kommunikatsiyani  takomillashtirish: 
1.  Informatsion 
oqimlarni 
tartibga 
solish. 
Rahbar 
o`z 
  nonym  tion 
ehtiyojlarining  sifat, miqdor tomonlarini  baholashni o`rganishi  kerak. 
2.  Ma`muriy  harakatlar.  Rahbar  vaqti-vaqti  bilan  o`z  xodimlari  bilan  bevosita 
aloqada  bo`lishi  kerak,  masalan,  yangi  rejalar,  strategiyalar  variantlari, 
maqsadlarni  hamda  mo`ljallarni  aniqlab  olish  va  muhokama  qilish  uchun 
alohida  suhbatdan tashqari umumiy  majlis  o`tkazish. 
3.  Teskari aloqa tizimi.  Teskari  aloqa  tizimlaridan   biri  –  bu  aniq  masalalarni   
muhokama  qilish  maqsadida  odamlarni  tashkilotning  bir  qismidan  boshqa 
qismiga  o`tkazish. 
4.  Takliflarni  to`plash  tizimi.  Ko`pincha  bu  tizim  takliflar  uchun  mo`ljallangan 
yashiklar  variantida  amalga  oshiriladi,  unda  firma  ishlovchilari  o`z  takliflarini 
  nonym  tarzda  berishadi.  Bundan  tashqari  telefon  tarmog’ini  ham    o`tkazish 
mumkinki,  u  orqali  ishlovchilar    nonym  tarzda  telefon  qilib,  lavozimni 
tayinlash  to`g’risidagi  savollarni  berish  imkoniyatini  oladilar.  Liniyada  esa 
berilgan  savollarga  tezda javob bera oladigan  menejerlar  ishlashlari  mumkin. 
5.  Informatsion byulletenlar  (nashriyotlar,  videotasmalar). 

---

221 
 
6.  Zamonaviy  axborot  texnologiyalari.  Axborot  texnologiyalari  sohasidagi  oxirgi 
yutuqlar  ham  tashkilotlarda  axborot  almashinuvini  takomillashtirishga  yordam 
berishi  mumkin,  ya`ni  kop’yuterlar,  elektron  pochta,  telefon  orqali  bir  vaqtning 
o`zida bir necha kishiga  axborot uzatish, videokonferentsiyalar  va hokazo. 
Axborot,  ya`ni  mavjud  barcha  bilimlar  mamlakat  buyukligining  asosiy 
ko`rsatkichi  bo`lib  qoladi.  90-yil  boshlarida  AQSh  hukumati  har  yili  1  mlrd.  Xat 
yozish  uchun  1  mlrd.  Dollarga  yaqin  xarajat  qilgan;  2,6  mln.  Betli  hujjatlar 
chiqargan;  boshqaruv  idora  xodimlariga  1500 mlrd. Dollar sarflangan edi. 2 mingta 
xodim  ishlaydigan  firma  orqali  1991  yil  mobaynida  45  tonna  kirish  va  48  tonna 
chiqish  hujjatlari  o`tgan,  bu  esa  har  bir  ishchi  hisobiga  25 kg qog’oz to`g’ri keladi 
deyishdir.  Axborotni  bu  xildagi  boshi  berk  ko`chadan  olib  chiquvchi  yo`l 
zamonaviy  hisoblash  texnikasi  bilan  bog’liqdir.  Bu  vosita  orqali  yil  sayin 
axborotni  jadal  qayta  ishlash  tezligi  oshib  bormoqda.  Agar  oxirgi  yuz  yil 
mobaynida  axborot  harakat  tezligi  10  marta oshgan bo`lsa, aloqa tezligi 107 marta, 
axborotni  qayta  ishlash  tizimi  106  marta  oshib  ketdi.  Axborot  texnologiyalari 
sohasidagi  oxirgi  yutuqlar  tashkilotda  axborot  almashinuvini  takomillashtirish 
imkonini  beradi.  Zamonaviy  komp’yuterlarni  rahbarlar,  yordamchi  xodimlar  va 
ishchilar yuboradigan va qabul qilib oladigan axborotlarga bo`lgan ta`siri juda katta.  
Elektron  pochta  tashkilotdagi  har  qanday  xodimga  yozma  ma`lumot  yuborish 
imkonini  beradi.  Elektron  pochta  –  boshqa  bo`limlarda,  boshqa  shaharda va hatto 
boshqa  shtat  yoki    mamlakatda bo`lgan odamlar o`rtasidagi samarali aloqa vositasi 
hisoblanadi. Telefon aloqalari tizimidagi oxirgi yangiliklar  bir vaqtning o`zida bir kishi 
tomonidan  ko`pchilikka  ma`lumot  yuborish,  shuningdek,  qo`ng’iroq  qilish  va 
yuborgan ma`lumotlariga javob olish imkonini beradi. Videokonferentsiya orqali turli 
joylarda yoki turli mamlakatlarda bo`lgan odamlar har qanday muammolarni bemalol 
bir-birlariga qarab muhokama qilishlari mumkin.