"menejment va iqtisodiyot"

konsentrlashgan  strategiya  deb ataladi. Agar bunday bo’linishlar mavjud bo’lib, 
lekin  bu  qismlar  o’zaro  bog’liq  va  bir-birini  to’ldirib,  bir-birini  hosil  qilsa  bu 
strategiyani  integrallashtiruvchi  deyiladi.  Agarda  ob`yekt  qismlari  bir-biridan 
alohida  avtonom  ravishda  harakatlanuvchi  va  bu  avtonomlarni  ta`minlash  bilan 
bog’liq strategiya  diversifisiyalashgan deyiladi.  
B.Kirlof  har  qanday  firma  strategiyasini  aniqlovchi  va  maxsus  xususiyatlarni 
beruvchi 9 ta asosiy omillarni  ajratgan.   
1.  Korporativ  missiya,  shakllanishi  bo’yicha  uni  strategiyani  o’zida  baholash 
mumkin.  Vaqt  o’tishi  bilan  missiya  eskirib  boradi,  uning  natijasida  raqobatlashuv 
kurashi  yo’nalishi  to’g’risidagi  qarorlarning  noaniqligi  kelib  chiqadi.  Bundan  kelib 
chiqadiki,  yangi  qarorlarni  bozor  talablari  va  jamiyat  taklifi  tahlillari  asosida  ishlab 
chiqish masalasi  turadi.  
2.  Raqobatchilikdagi  ustunliklar,  bular  firma  uchun  raqobat  kurashida  juda 
qo’l keladi va strategiyani  tanlashda yuqori darajada ta`sir etadi.  
3.  Biznes  tashkiloti,  firmalarni  alohida  bo’limlarga  bo’linishi  yo’llari  orqali 
differensiasiyalash  va  integrasiyalash  bilan  xarakterlanadi.  (Differensiasiyalash-
alohida  tarkibiy  bo’laklarga  bo’lish,  integrasiyalashayrim  bo’laklarning  bir  -biriga 
qo’shilib bir butun bo’lishi).  
4.  Firmadan  chiqarilayotgan  mahsulot  iste`molchilar  talablari  va  hajmlariga 
muvofiq bo’lishi uni ajralgan  foydali  xususiyatlari  va sotuvdan keyingi  xizmati.   
5.  Resurslar,  ularni  firma  har  xil  muhit  faoliyati  va  joriy  ishlab  chiqarishni 
investisiyalash  uchun o’zlashtiradi.   
6.  Firma  strukturasida  kutilayotgan  o’zgarishlar,  uni  rivojlantirish  maqsadida, 
tarkibidagi  korxonalarni  sotish yoki sotib olish natijasidir.   
7.  Bozor  va  uning  chegaralari,  buning  asosida  faqatgina  geografik  omillariga 
emas, balki  mahsulot xususiyatlari  va iste`molchilari  doirasidir.   

---

195 
 
8.  Ishlab  chiqarishni  kirish  bozorini  kengaytirish,  aktivlikni  oshirish,  ilmiy 
izlanishlarni  rivojlantirish  dasturlarini  takomillashtirish.   
9.  Menejerlarning  omilkorligi  va  madaniyatini  oldindan  ko’ra  bilish,  yetakchi 
bo’lish  qobiliyati,  ishda  muvofaqiyat  va  muvofaqiyatsiz  bo’lgan  hollarda  odamlar 
bilan  to’g’ri munosabatda bo’lish bilan xarakterlanadi.   
B.Karlof  aytgan  omillarga  faoliyatning  tavakalligi,  tayyorgarlik  darajasi  va 
xodimlarning  kvalifikatsiyasi,  firmaning  tashqi  muhiti  va  bog’liqligi  oldindan  o’z 
zimmasiga  olgan majburiyatlarini  bajarish  darajasi.   
Shunday  qilib,  iqtisodiy  strategiya  firmaning  strategik  maqsadga  iqtisodiy 
samarali  erishish  yo’llari  va  qoidalarini  ishlab  chiqadi.  Bunga  lokal  strategik 
maqsadlar resurslari  va muddati bo’yicha o’zaro bog’lanish orqali erishiladi.   
Iqtisodiy  strategiyani  ishlab  chiqish  korxonani  faoliyatining  umumiy  maqsad 
sari  yo’nalishini,  uni  pozisiyasini  kengaytirish  va  mustahkamlash  bilan  amalga 
oshadi.  Strategiyani  ishlab  chiqish  -  uzoq  va  sermehnat  jarayondir,  shuning  uchun 
uni  bir  necha  yil  ichida  bir  marotaba  qayta  qurish  mumkin,  u  umumlashgan holda, 
har xil  kutilmagan  hodisalarni  hisobga olgan holda shakllanadi.   
Odatda  korxona  bir  emas,  balki  har  xil  sharoitga  mo’ljallangan  bir  nechta 
strategiyaga  ega.  Ularning  ichida  asosiysi  -  general  strategiyadir,  bunda 
korxonaning  asosiy  maqsadini  amalga  oshirish  yo’llari  aks  etadi.  Ko’zlanmagan 
hollarga  “holatiy  strategiya”lar  ishlab  chiqiladi,  u  og’ir  ahvoldan  chiqish  yo’llarini 
ko’rsatadi.  Funksional  strategiyalar  alohida  korxonaning  bo’lim  va  xizmatlari 
uchun ishlab  chiqiladi.