"menejment va iqtisodiyot"

Boshqaruv  texnologiyasi  –  samarali  boshqaruv  ta`sirini  o`tkazish  san`ati, 
tadbirlar  tizimi  va  uslublardir.  Unga  axborotlarni  to`plash  va  qayta  ishlash  yo`llari, 
ishlovchilarga  samarali  ta`sir  o`tkazish  vositalari,  boshqarish  tamoyillarini 
aniqlash,  nazorat tizimini  ishlab chiqish va joriy  qilish  kiradi.   
Boshqaruv 
texnologiyalari  ob’yekti  bo`lib  inson,  tashkilot,  jamiyat 
hisoblanadi.  
Tashkilotning  xususiyatlaridan  kelib  chiqib  maqsadlar  bo`yicha,  natijalar 
bo`yicha,  ehtiyojlar  va  qiziqishlar  asosida,  tekshirishlar  va  farmoyishlar  orqali, 
personal  faoliyatini  faollashtirish  asosida  boshqarish  qo`llaniladi.  Ularning  har 
birining  qanday vaziyatlarda  qo`llanilishini  alohida ko`rib chiqamiz: 
1.  Maqsadlar  bo`yicha  boshqarish  bo`linmalarning  hamma  maqsadlari  ham  
asoslanmagan  holatda;  maqsadlarni  shakllantirish  uslubi  bo`lmaganda;  maqsad  va 
vazifalarni  amalga  oshirishning  hujjatlashtirilgan  tahlili  bo`lmaganda;  ishchi 
majlislar  tayyorgarliksiz  o`tkaziladiganda,  maqsadlar  va  vazifalar  bir  necha  bor 
almashtiriladigan 
holatlarda 
qo`llaniladi. 
Maqsadlar 
bo`yicha 
boshqarish 
texnologiyasi  –  yangi  holatlarni  bashoratlash  bo`yicha  boshqarishdir.  Uning 
asosida tashkilot uchun, ham har bir xodim uchun tuziladigan  biznes -reja  turadi. 
2.  Natijalar  bo`yicha  boshqarish:  aksariyat  ishlovchilar  uchun  ish  ularning  ish 
joylari  bilan  chegaralanadi;  mehnat  natijalariga  qiziqish  va  rag’batlantirish  yo`q, 
yomon  sotuv  bilan  bog’liq  siyosat.  Natijalar  bo`yicha  boshqarish  texnologiyasi 
oldingi  qaror  bo`yicha  natija  olingandan  keyingina  boshqarish  qarorlarini  qabul 
qilishga  asoslanadi.  Buning  uchun  maxsus  tashkiliy  va  funktsional  tayyorgarlik 
ko`riladi  –  yangi  bo`linma  tarkibida  tahlil  etuvchi  guruh  tuziladi.  Uning  tarkibiga 
psixologiya  va  sotsiologiya,  marketing,  iqtisod  sohalari  bo`yicha  mutaxassislar 
kiritiladi,  bu guruh uchun boshqarishning matritsali  strukturasi tuziladi. 
3.  Ehtiyojlar  va  manfaatlarni  hisobga  olish  asosida  boshqarish:  ishlovchilarning 
yuqori  qo`nimsizligi,  katta  travmatizm,  qo`l  ostidagilar  tomonidan  qarshi 
harakatlar.   

---

225 
 
4.  Maxsus  vaziyatlardagi  boshqarish:  yuqori  malakali  ishlovchilarning  ketishi, 
boshqarish apparatining  haddan tashqari kengligi,  zamonaviy  jihoz  va orgtexnika. 
5.  Faoliyatni  aktivlashtirish  asosidagi  boshqarish:  ishlovchilar  tashabbussiz, 
moddiy  rag’batlantirishga  katta  e`tibor,  ishlab  chiqarishdagi  nizolar,  tashkilotda 
yoshlarning  kamligi. 
6. 
Tizimli  tekshiruvlar  va  farmoyishlar  asosidagi  boshqarish:  ishlovchilar  va 
bo`linmalar  faoliyatini  muvofiqlashtirishning  yyetarli  bo`lmaganligi,  buyruqlarni 
bajarishda  tezkorlikning  yo`qligi,  tezkor  nazoratning  yo`qligi.  Doimiy  tekshirishlar 
va  farmoyishlar  orqali  boshqarish  texnologiyasi  qo`l  ostidagilar  ishini  qattiq 
rejalashtirishga  asoslanadi. Katta bo`lmagan  tashkil
otlar  uchun ko`proq samarali.