Menejment (tarmoqlar va sohalari) ” ta’lim yo‘nalishi 2-kurs sm-82 guruhi talabasi saitmadiyev Feruz

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI



SIRTQI FAKULTET

“IQTISODIYOT, BOSHQARUV, SOLIQLAR VA SUG’URTA” KAFEDRASI

“MENEJMENT (tarmoqlar va sohalari) ” TA’LIM YO‘NALISHI

2-KURS SM-82 GURUHI TALABASI


Saitmadiyev Feruz

“BUXGALTERIYA HISOBI ” FANIDAN

MUSTAQIL ISHI


Toshkent 2022
mavzu: boshqaruv hisobini tashkil qilish

REJA:

Kirish

1. Boshqaruvhisobiningmohiyati.

2. Boshqaruvhisobiob’yektlari.

3. Boshqaruvhisobiningmetodi.

4. Boshqaruvhisobitamoyillari.

Xulosavatakliflar

Foydalanilganadabiyotlar

KIRISH

Talabalar hukmiga havola qilinayotgan ushbu darslik 2002 yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat va jamiyat qurilishi akademiyasining Kengashi qaroriga asosan dastlab “Akademiya” nashriyotida, keyinchalik u kitobxonlar tomonidan bildirilgan taklif-istaklar, sohada ro‘y bergan o‘zgarishlarni inobatga olgan holda 2008 yilda G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyida chop etilgan qo‘llanma asosida yozilgan.

Bu fanni o‘qitish jarayonini sifat jihatdan yaxshilash, ma’ruza darslarini talabalar bilan interfaol usulda, zamonaviy pedagogik va informatsion texnologiyalardan keng foydalangan holda, ochiq muloqot shaklida o‘tkazishga qaratilgan.
Darslikning asosiy vazifasi, har bir xo‘jalik yurituvchi subyektrahbari(menejeri)ni
«Boshqaruv hisobi»ning mohiyati, vazifalari, funksiyalari, obyekti, predmeti, tamoyillari hamda uni xo‘jalik yurituvchi subyektlarda samarali tarzda tashkil qilish va yuritish asoslari bilan tanishtirishdaniborat.
Boshqaruv qarorlarini qabul qilish — boshqaruv jarayonining muhim bosqichidir. U qanchalik samarali bo‘lsa, xo‘jalik yurituvchi subyektning umumiy faoliyati shunchalik muvaffaqiyatli kechadi. Bu masalaga yondashish borasida ushbu darslik, shubhasiz, katta yordam beradi, degan umiddamiz.
Xo‘jalik yurituvchi subyekt rahbari malakasining darajasi va sifatini belgilovchi asosiy mezon — iqtisodiy o‘zgarishlarni oldindan ko‘ra bilish qobiliyatida ifodalanadi. Kimki ana shunday qobiliyatga ega bo‘lmasa, undan oqil va malakali rahbar chiqishi dargumon. Zero, Prezidentimiz I.Karimov ta’kidlaganidek:”...eskicha boshqarish qoliplari va usullaridan qutula olmayotgan rahbarlardan qat’iy voz kechadigan vaqt keldi. Bugun hayotning o‘zi xo‘jalik yurituvchi subyekt va birlashmalarni boshqarishda zamonaviy fikrlaydigan, puxta tayyorgarlikka ega bo‘lgan menejerlarga tayanishni talab etmoqda”¹. Aynan shu xulosalardan kelib chiqib, darslikda tadqiqotli, normativ va istiqbolli (prognoz) qarorlarni qabul qilish texnologiyalariga katta e’tibor qaratildi. Boshqaruv qarorlarini qabul qilishning zamonaviy eng qulay va samarali texnologiyasi misollar yordamida bayon qilindi.
Darslikda qanday mahsulot turini qancha miqdorda ishlab chiqish maqsadga muvofiqligini aniqlash, shu bilan bog‘liq xarajatlarni nazorat qilish va boshqarish, ularni hisobga olish, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning tannarxini hisoblash, belgilangan tannarxdan chetlanishlarni nazorat qilish usullari atroflicha yoritildi. Ishlab chiqarilgan mahsulot bahosini belgilashga ilmiy jihatdan yondashib, uni raqobat va bozordagi talab-taklif o‘rtasidagi munosabat ta’sirini etiborga olgan holda aniqlash usullari misollar vositasidako‘rsatildi.
Shuningdek, boshqaruv qarorlarini qabul qilishga ta’sir etadigan omillarni o‘rganishasosidaishlabchiqarilayotganmahsulottannarxinianiqlash,uniboshqarishhamda unga bahoni belgilash tamoyillari atroflicha yoritilib, xarajatlar tarkibi va tavsifi aniq misollar bilan ko‘rsatildi.
Mazkur darslikni yozishda mualliflar an’anaviy yondashuvdan chetlangan holda, mamlakatimizda jahon amaliyotining eng ilg‘or tajribalaridan kelib chiqib, boshqaruv hisobini yanada rivojlantirishning ayni paytda dolzarb bo‘lib turgan, yangi va istiqbolli yo‘nalishi - sifat ko‘rsatkichi mohiyati, uni baholash mezonlari, uning hisobini tashkil qilish va uni boshqarish tamoyillarini atroflicha yoritishga e’tibor qaratdilar. Ushbu masalaga mualliflar respublikada yozilgan qator darsliklarda mamlakatimizda boshqaruv hisobini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari (boshqaruv hisobini isloh qilishning nazariy va amaliy jihatlari, boshqaruv hisobining me’yoriy-huquqiy bazasini takomillashtirish va sh.k.) batafsil yoritib berilganligini hisobga olgan holda yondashdilar.
Har bir bobning yakunida boshqaruv qarorlari qabul qilish jarayoniga mustaqil fikrlash va mas’uliyat bilan yondashish ko‘nikmalarini shakllantirishga mo‘ljallangan, pedagogik va informatsion texnologiyalardan foydalanib yechilishi kerak bo‘lgan vaziyatli holatlar (case study), muammolar va vazifalar, illyustrativ misollar, shuningdek test savollarikeltirilgan.
Ushbu darslikni yaratishda o‘zlarining qimmatli fikrlarini ayamagan i.f.d., professor A.K. Ibragimov, i.f.d., professor B.A. Xasanov, i.f.d., professor Z.N. Qurbonovlarga, shuningdek kitobni texnik jihatdan tahrir qilish vakompyuterda sahifalashdagi amaliy ko‘magi uchun I.A. Xamidovga mualliflar o‘z minnatdorchiliklarinibildiradilar.
Darslik ayrim kamchiliklardan ham holi bo‘lmasligi shubhasiz, shu sababli, uning saviyasini yanada ko‘tarish, mazmunan boyitish va rtivojlantirish borasidagi bildirilgan barcha fikr-mulohazalar, istaklar va takliflarni mualliflar minnatdorchilik bilan qabul qilishadi.