Менежмент. Маркетинг

5.3.Boshqarish srukturasining afzalligi va kamchiliklari.
Chiziqli stukturaning afzalligi shundan iboratki chiziqli rahbarlar o‘z diqqatlarini ilmiy - tadqiqiy ishlarga emas, balki asosan korxonaning joriy faoliyatiga qaratadilar.Kamchiligi esa boshqaruv tizimiga ortiqcha bo‘g‘inlarning paydo bo‘lishi, natijada boshqarish tezkorligini susayishi, boshqarish xarajatlarining o‘sishidadir.

Chiziqli stukturaning o‘ziga xos ijobiy tomonlari va kamchiliklari bor.

Chiziqli strukturaning ijobiy va salbiy tomonlari

Ijobiy tomonlari

Salbiy tomonlari

bunday struktura bir-biriga zid, chalkash topshiriqlar berilish xollarini kamayti-radi; yakka boshchilikni va shaxsiy javobgarlikni mustaxkam-laydi; bu struktura oddiy, puxta va tejamlidir; bosqichlar soni kam bo‘lganda: boshqariluvchi ob’ekt ishi-ga kam kishi aralashadi; vazifalar tezkor xal etiladi; butun tizim samarali ishlaydi. xodimlar faqat o‘z rax-bariga hisobot beradilar, natijada ijrochilik va intizom darajasi ancha oshadi.

bunday struktura oddiy, barqaror masalalarni yechishga mo‘ljallanganligi sababli uning doirasida kompleks masalalarni yechish ancha qiyin kechadi; bunday sharoitda rahbarlar ko‘proq tezkor ishlar bilan band bo‘lib strategik kompleks muammolarni e’tibordan chetda qoldiradilar; bunday boshqarishda teng huquqli struktura birliklari negizida garizontal bog‘lanish bo‘lmaydi; bunday boshqarish sharoitida buyruqbozlik va rasmiyatchilik-ning paydo bo‘lish xavfi kuchli. Bunga sabab, strukturaning xar bir bo‘g‘inida rahbar o‘z lavozim bo‘yicha farmoyish berish uchun huquqlariga ega bo‘ladi.

Chiziqli-funksional boshqaruv strukturasida asosiy boshqaruv chiziqli boshqaruv bo‘lib hisoblanadi. Hamma boshqaruv bosqichlarida va mustaqil uchastkalarni boshqarish faoliyatida chiziqli rahbarlar ajratiladi. Ularga ishlab-chiqarishi-xo‘jalik faoliyatini yakkaboshchilik boshqarish huquqi berilgan bo‘lib, u olingan natijalarga to‘liq javob beradi.

Funksional struktura xam o‘zining ijobiy sa salbiy tomonlariga ega.

Funksional strukturaning ijobiy va salbiy tomonlari

Salbiy tomonlari

Ijobiy tomonlari

bunda boshqaruv faoliyati chuqur ixtisoslashadi. Bu esa boshquruv samaradorligi-ning kasb maxorati darjasi-ning o‘sishini ta’minlaydi. Masalan, marketing bo‘yicha mutaxassis shu sohani boshqa yuqori organlari rahbar-laridan yaxshi biladi va bu ishni yuqori saviyada bajaradi; Funksional sohada muvo-fiqlashtirish ishini yaxshi-lashga erishiladi. Xizmat-chilar bunga yaxshi va tez ko‘nikma xosil qiladilar. moddiy xarajatlarni kamaytiradi va boshqarish-dagi takrorlanishlarga chek qo‘yadi va xokazo.

funksional organlar o‘ziga topshirilgan funksiyalarni sifatli bajarishdan manfaatdor bo‘lib, “begona” funksiyalar uchun xam, butun korxonaning umumiy faoliyati uchun xam javob bermaydi. Bunda xar bir rahbar o‘z funksiyalari bo‘yicha farmoyish berish uchun barcha huquqlarga egadir. Binobarin, bu narsa: yakka boshchilik tamoyillari-ning buzilishga; ijrochilarning ma’suliyati mustaxkam intizom bo‘lmasli-giga olib keladi. Chunki xar bir ijrochi bir boshliqqa emas, ayni vaqtda bir necha boshliqqa bo‘ysinadi, ko‘pincha ulardan bir-biriga zid ko‘rsatmalar oladi.

Funksional strukturadagi qayd qilgan kamchiliklar, ya’ni:

funksional bo‘limlarning ishlashlarini muvofiqlashtirish darajasi yuqori emasligi;

rahbarlarning vazifalari va huquqlari unga muvofiqlashmaganligi;

ishning pirovard natijalari uchun aniq va mas’ul xodimlarning yo‘qligi;

funksional bo‘linmalar o‘rtasida ish yuzasidan nizolarning mavjudligi;

boshqaruv apparatida ishga byurokratik munosabatda bo‘lish xollarining mavjudligi kabilarni bartaraf etish uchun chiziqli-funksional (aralash) turdagi boshqaruv strukturasi tuziladi.