Avstraliyada kichik biznes masalalari bo’yicha komissarlar, ya’ni ombudsmanlar instituti federal darajada hamda to’rtta shtat (Viktoriya, G’arbiy Avstraliya, Yangi Janubiy Uels, Janubiy Avstraliya) darajasida faoliyat ko’rsatadi. Komissarlarning huquqiy maqomi tahlili shundan dalolat beradiki, ularning faoliyatiga ombudsmanlarning aralash sxemasi xos. Ya’ni ularda ommaviy sektordagi ombudsmanlarga xos belgilar ko’proq ustun keladi. Kichik biznesni rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish ular faoliyatining asosiy mezonidir.
Komissarlar ikkita asosiy vazifalarni bajaradi:
1. Bir tomondan kichik biznes boshqa tomondan tijorat tashkilotlari va ommaviy hukumat organlari o’rtasidagi tijoratga oid munozaralarning alьternativ hal etilishini ta’minlash;
2. Kichik biznes vakillariga maslahatlar berish hamda har ikki tomon bilan telefonda muzokaralar olib borish yo’li orqali munozarali holatlarni hal etish.
Komissarlar ijro etuvchi hokimiyat bilan chambarchas aloqada faoliyat olib boradi:
1. Komissar lavozimi va maqomi parlament hujjatlari asosida ta’sis etiladi;
2. Federal darajada komissarlarni vazifaga tayinlash va ozod etish ishlari Avstraliyaning general-gubernatori, shtatlar darajasida esa shtatlarning bevosita gubernatorlari zimmasidadir;
3. Komissarlarning alohida shtati mavjud bo’lib, ular odatda byudjet hisobidan moliyalashtiriladigan davlat xizmatchilaridan iborat bo’ladi. Bundan tashqari, ular xizmati uchun har ikki tomondan to’lov undiradi;
4. Komissarlar tegishli vazirlardan ko’rsatmalar oladi va ularni bajarishga majbur. O’z faoliyati haqida ma’ruzani vazirga taqdim etadi.
Rossiyada – federalbiznes-ombudsman etib, 30 yoshdan oshgan, oliy ma’lumotga ega Rossiya fuqarosi tayinlanishi mumkin. Unga Federatsiya kengashi a’zosi, deputat bo’lish, tadbirkorlik bilan shug’ullanish taqiqlanadi.
Komissar jamoasi bilan birgalikda Ijtimoiy palata maydonida faoliyat yuritadi. Markaziy apparat shtatida davlat xizmatchilari bo’lgan 35 kishi ishlaydi.
Rossiyaning biznes-ombudsmani maxsus vakolatlarga ega. Ularning asosiylari esa quyidagilar:
- davlar organlari (prokuratura, Tergov qo’mitasi va sud organlari bundan mustasno) va munitsipalitetlarning qarorlarini bekor qilishni so’rab sudga murojaat etish;
- tadbirkorlar va yuridik shaxslar guruhlari huquqlarini himoya qilishni so’rab, sudga davo arizalari bilan murojaat etish;
- kuchga kirgan sud hujjatlari hukmidan norozi bo’lib, arbitraj sudlariga murojaat etish;
- davlat organlari va munitsipalitetlardan zarur ma’lumotlarni olish;
- maxsus ruxsat olmasdan “tadbirkorlik moddalari” bo’yicha ayblanuvchilar va sudlanganlar bilan qamoqda ushlab turilgan joylar va jinoiy jazolarni o’tayotgan muassasalarga borib uchrashish;
- tashkilotlarda davlat organlari tomonidan uyushtiriladigan tekshiruvlarda qatnashish;
- tadbirkorlik faoliyatini nazorat qiluvchi huquqiy hujjatlarni bekor qilish yoki ularga o’zgartirishlar kiritishni so’rab, RF Prezidenti yoki Hukumatiga takliflar kiritish.
Qonunchilikka muvofiq vakil shaxs tadbirkorlarning barcha murojaatlarini ko’rib chiqishi, 13 kun ichida qaror qabul qilishi hamda arizaning ishga tushgani haqida tadbirkorni ogohlantirishi yoki asoslangan rad javobini berishi shart. Ishga tushgan arizalar bo’yicha vakil ariza beruvchiga 2 oyda 1 martadan kam bo’lmagan muddatda hisobotlar berishi kerak.