|
6-MAVZU. ISHCHI KUCHI MIGRASIYASI VA UNING MEHNAT BOZORIGA TA’SIRI
reja
(ma’ruza mashg‘uloti)
1 Aholining ish bilan bandligini ta’minlash borasida davlat siyosatining amalga oshirilishi
2. Mehnat migratsiyasining davlat tomonidan tartibga solinishi va uning asosiy ko‘rinishlari
3.Yevroosiyo iqtisodiy hamjamiyatidagi mehnat migratsiyasining ko‘lami
va geografiyasi
4. O‘zbekistonda mehnat migratsiyasi bo‘yicha davlat siyosatining amalga
oshirilishi
Qo`llaniladigan pedogogik texnologiyalar: “Blits so`rov”, “Aqliy xujum”, «Bumerang» usullari.
Tayanch so`zlar : Xalqaro Mehnat Tashkiloti,Xalqaro Migratsiya Tashkiloti, yollanma xodimlar, ish beruvchilar,munosabatlar, mehnat bozori sub’ektlari
6.1.Ishchi kuchi migratsiyasining ijtimoiy-iqtisodiy
mazmuni va mohiyati
XXI asrda jahon iqtisodiyotining integratsiyalashuvi va liberallashuvi jarayonida ishchi kuchi migratsiyasining ahamiyati muntazam oshib bormoqda. Aynan shu bois, ishchi kuchi migratsiyasining ijtimoiy-iqtisodiy mazmun va mohiyatini ochib berish uning qanchalik muhim ahamiyat kasb etishini ko‘rsatadi.
Migratsiya – aholining, shu jumladan ishchi kuchining bir hududdan ikkinchi hududga ko‘chib o‘tish harakati bo‘lib, uning miqyosi va sur’ati mamlakatdagi siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy vaziyat hamda mehnat bozori sig‘imini ham belgilab beradi. Ijtimoiy jihatdan olib qaraydigan bo‘lsak, ishchi kuchi migratsiyasi deganda mamlakat mehnat resurslarining bir hududdan boshqa bir hududga ko‘chib yurishi tushunilsa, iqtisodiy nuqtai-nazardan esa, ijtimoiy mazmuni bilan bog‘langan holda, iqtisodiyot tarmoqlarida ish bilan band aholining mintaqa va hududlararo ko‘chib yurishi tushuniladi.
Xalqaro Mehnat Tashkiloti va Xalqaro Migratsiya bo‘yicha Tashkilot tomonidan ishlab chiqilgan ta’rifga ko‘ra, mehnat-migrantlari deganda insonlarning biror bir hududdan u o‘zi istiqomat qiladigan mamlakat miqyosida yoki ruxsat etiladigan mamlakatga ko‘chib borib, u yerda iqtisodiy faoliyat bilan shug‘ullanadigan qismi tushuniladi.
Ishchi kuchi migratsiyasi deganda, odatda, mehnatga qobiliyatli aholining ishlab chiqarishni rivojlantirish va joylashtirishdagi o‘zgarishlar bilan bog‘liq makoniy ko‘chib yurishi tushuniladi. Aholining mazkur qismining ko‘chib yurishini talqin qilishda ikkita yondashuvdan foydalaniladi. Birinchi yondashuv ancha keng va umumiy bo‘lib, unda migratsiya aslida ishchi kuchining makonda harakat qilishga mos keladi, ikkinchi yondashuv ancha tor va maxsus yondashuv bo‘lib, bunda migratsiya makonda xarakat qilishning muayyan turlari bilan cheklanadi. Ikkinchi yondashuv migratio (lotincha «ko‘chib yurish», «joyini o‘zgartirish») so‘zining dastlabki ma’nosiga mos keladi.
Ishchi kuchi migratsiyasining, butun aholi migratsiyasi kabi, makonda xilma-xil ko‘chib yurish turlaridan ajratishning umumiy qabul qilingan mezonlari mavjud. Ularga doimiy yashash joyini o‘zgartirish, hududining majburiy chegaralarini kesib o‘tish, migrantning yangi yashash joyida uzoq muddat yoki doimiy turishi kiradi. Mehnat migratsiyasi vujudga kelishining asosiy motivlaridan biri bo‘lib, mehnatga yaroqli aholining yuqori ish haqi olish maqsadida o‘zi uchun qulay sharoitli ish joyiga ega bo‘lishi hamda o‘zining eng yaxshi mehnat faoliyatiga erishish istagi hisoblanadi.
Har bir xududda emigratsiya va immigratsiya tomonlari mavjud bo‘ladi. Emigratsiya – chegara ortiga chiqib ketish bo‘lsa, immigratsiya – chegara ortidan kirib kelish demak. Immigratsiya va emigratsiya o‘rtasidagi farq migratsiya saldosini beradi. Shu yerda yana shuni ta’kidlash kerakki, «remigratsiya» atamasi ham bo‘lib, emmigrantlarni qaytadan o‘z makoniga qaytishini anglatadi. Qonuniy migrantlarning yana bir alohida turi mavjudki, bu chegara ortida ishlovchilardir. Buni shunday izohlash mumkin, ya’ni har kuni doimiy ravishda qo‘shni davlat chegarasini kesib o‘tib u yerda ishlashdir. Bunga yaqqol misol qilib meksikalik ishchilarning har kuni AQSh hududiga o‘tib ishlashini yoki Belgiyaliklarni Frantsiya hududiga o‘tib ishlashini aytishimiz mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
