Меҳнат таълими фанидан 5-7 синфлар учун ёғочларга ишлов бериш

Universal dastgohda bajariladigan operatsiyalar
Pichoqli val va shpindel zarur chastota bilan aylana boshla- gandan kevingina ishga kirishiladi. Ishlov beriladigan materialni dastgohga ravon, siltantirmasdan uzatish kerak. Batamom to‘x- taganidan keyingina dastgohni tozalash va moylash mumkin.
Shovqin, taqillash paydo bo‘lganda yoki val tebrana boshla- ganda, pichoqlar yoxud ularning mahkamlagichlari singanda, podshipniklar qizib ketganda, to‘siqlar nosoz bo‘lganda dastgohni zudlik bilan to‘xtatish va bu haqida ustaga xabar berish lozim. Nuqsonlari tuzatilib, usta ruxsat berganidan keyingina dastgohda ishlash mumkin. To‘siqlar bo‘lmasa yoki dastgoh nosoz bo‘lsa, unda ishlash qat‘iyan man etiladi. Elektr dvigatelining elektr izolatsiyasi buzilganligi yoki yerga ulagichning nosozligi aniq- lansa, dastgohda ishlashni to‘xtatish kerak.
Yog‘och ishlash tokarlik dastgohi
Duradgorlik o‘quv ustaxonalariga ТД-120 yoki ТСД-120 tipidagi yog‘och ishlash tokarlik dastgohlari o‘rnatiladi

ТСД-120 tipidagi o‘yuvchi moslamali yog‘och ishlanadigan tokarlik dastgohi:
1 — stanina; 2 — oldingi babka; 3 — ketingi babka; 4 — tirgak; 5 — o‘yuvchi moslama stoli.
Yog‘och ishlash tokarlik dastgohlari yordamida yog‘och materiallardan har xil aylanish sirtlariga ega bo‘lgan detallar, shakldor buyumlar tayyorlanadi.
ТСД-120 tipidagi yog‘och ishlash tokarlik dastgohining asosiy qismlariga stanina (1), oldingi babka (2), ketingi babka (3) va tirgak (4) kiradi. ТСД-120 tipidagi dastgohda bulardan tashqari o‘yuvchi moslama (5) ham bo‘lib, uning yordamida o‘yish-teshish ishlari bajariladi.
Stanina dastgohning tayanch-tutqich qismi bo‘lib, unga dast- gohning qolgan hamma qismlari o‘rnatiladi. Staninada ikkita o‘zaro parallel yo‘naltiruvchi bo‘lib, ular bo‘ylab keyingi bab- ka va tirgak bo‘ylama yo‘nalishda suriladi.
Oldingi babka ishlanadigan yog‘och materiallarni tutib tu- radi va uni aylanma harakatga keltiradi. Oldingi babkaning shpindeliga pog‘onali shkiv kiydirilgan bo‘lib, unga harakat tasma orqali elektr dvigateldan uzatiladi. Tasmani shkivning turli pog‘onalariga almashtirish yo‘li bilan shpindelning ayla- nishlari soni o‘zgartiriladi. Shpindelga ishlanadigan yog‘och materialni tutib turish imkonini beradigan vilka, planshayba, ryumka-patron o‘rnatiladi. (Shpindelga o‘z-o‘zidan markaz- lanuvchi uch kulachokli patron o‘rnatilsa, u vilka, planshayba va ryumka-patronlarning o‘rnini bosadi va bu bilan yog‘och materialni o‘rnatish vaqtidagi qiyinchiliklardan holi bo‘linadi).
Keyingi babka uzun oichamli yog‘ochlarni markazda tutib turish va keskich (parma)larni o‘rnatish imkonini beradi.
Tirgakdan yo‘nish, qirqish vaqtida iskanalarni tutib (tirab) turish maqsadida foydalaniladi. Ishlanadigan yog‘ochning o‘lchami va unga qanday ishlov berilishiga qarab, tirgak shpin- delga parallel yoki ko‘ndalang holda staninaga o‘rnatiladi. (Tir- gak hamma vaqt markazga moslanib, ishlanadigan yog‘ochga taxminan 3 mm masofada o‘rnatiladi (71-racm). Keyingi babka va tirgak staninaning yo‘naltiruvchilari bo‘ylab oldingi babkaga nisbatan kerakli masofaga surilgandan so‘ng tortqi boltlar yor- damida mahkamlanadi.