Melioratsiya

21.6-rasm.  Lazer nuri yordamida nishablikni ushlash:
1-lazer nurini tarqatuvchi moslama; 2-modulyator; 3-kollimator;
4-ta’ minlovchi blok; 5-generator;  6-optik fil’ tr; 7-oynali prizma;
8-fotoelementlar; 9-kuchaytirgich;  10-bajaruvchi element;
11-syervomexanizm;  12-ish jihozi.
Keyingi  paytlarda ishlab  chiqarishda, quvvati  bir necha megavattli 
gazli  lazerlar qo‘ llanilmoqda.  Quvvati 2  MVt gacha bo‘ lgan  geliyneonli
287

---

lazerlarni  qo‘ !lash  orqali  10  km  uzunlikdagi  maydonlarni  tekislash 
mumkin.  Nazorat  qiiinadigan  maydonning  haqiqiy  koordinatalarini 
aniqlash,
 nurning o ‘ lchami va ayniqsa uning chiqish diametriga bog‘ liq.
21.4.  Melioratsiya inshootlari nishabligini ko‘ chirmasdan, 
avtonom sistemasini avtomatik to‘ g ‘ rilash
Nishablikni  ko‘ chirmasdan  avtonom  ravishda  uni  to‘ g‘ irlash, 
maxsus oldindan tuzilgan  programma (dastur) asosida amalga oshiriladi. 
Qurilayotgan  inshootning  kerakli  nishabligi,  oldindan  tayyorlangan 
dastur  asosida  uskuna  xotirasiga joylashtiriladi.  Qabul  qilingan  dasturni 
amalga  oshirishda  mashinani  bosib  o ‘ tgan  y o ‘ li  yoki  vaqti  asos  qilib 
olinadi.
Qazishga  moMjallangan  ish  jihozi  11  (
21.7-rasm
),  mashinaning 
tekis  harakati  davomida,  grunt  turiga  qarab,  ko‘tarilib,  tushishi  mumkin. 
Ish  jihozini  tushib  ketmasligini  oldini  olish  maqsadida  uning  orqa 
tomoniga  tayanch  changMsi  yoki  g‘ ildiragi  o ‘ rnatiladi.  Mashinaning 
harakati  davomida  chang‘ i  A  nuqtadan  ish  jihozi  turgan  nuqta  В  ga 
keladi.  Agar  bu  nuqta  bilan  nishablikni  beruvchi  moslama  2  orasidagi 
masofani