Melioratsiya sohasidagi tadbirlarning loyihalarini, shuning

5. Tashkilotning ta’mirlash va xizmat ko’rsatish bazasining yillik dasturini hisoblash
Ishlab chiqarish va foydalanish bazasiniig asosiy vazifalariga mashinalar parkini ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish bo’limlari (mexanik ta’mirlash ustaxonasi, ko’chma texnik xizmat ko’rsatish va joriy ta’mirlash vositalari) hamda boshqa tashkilotlar (ta’mirlash zavodlari, maxsuslashtirilgan ustaxonalar, tsexlar va boshqalar) yordamida ishga yaroqli holda saklab turishdan iboratdir.
Mexanik ta’mirlash ustaxonasi (MTU) – quyidagi ishlarni amalga oshiradi: texnik xizmat ko’rsatish; mashinalarni texnik holatini tekshirish; barcha turdagi mashinalarni joriy ta’mirlash; maxsus zavodlarda ta’mirlangan va bo’laklardan iborat mashinalarni kapital ta’mirlash; qurilish ishlari; korxonaning o’zi uchun kerakli bo’lgan jihozlarni ta’mirlash; asbob uskunalar ishlab chiqish va boshqalar.
Ko’chma texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash vositalari – ishlab chiqarish va foydalanish bazasining bir joyda ishlaydigan moslamalari bilan birgalikda foydalanadilar. Bularga quyidagilar kiradi:
KTXKA (ATO) – ko’chma texnik xizmat ko’rsatish agregatlari;
MYOKA (MZA) – mexanizatsiyalashtirilgan yonilg’i quyish agregati;
KTU (MPR) – ko’chma ta’mirlash yoki ta’mirlash-tashxis qilish ustaxonasi;
Yillik dastur ishni yil choraklari bo’yicha taqsimlangan holda tuziladi.
Yillik dasturni tuzish vaqtida bir turdagi mashinalarga ko’rsatiladigan ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatishlarning mehnat xajmi quyidagicha hisoblanadi:
T_i= T_y*N*q= 2154* 8*0,4203=7242,6 (5.1)
bu yеrda: q – bir turdagi mashina bir mashina-soatiga ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatishning solishtirma soatlik ish xajmi, kishi-soat/mash-soat [10-ilova].
Mashina parkidagi barcha turdagi mashinalar uchun hisob olib boriladi va natijalar 5.1-jadvalga kiritiladi.
5.1-jadval

Mashina parkining tarkibi bo’yicha yillik mehnat hajmi hisobi natijalari

№	Mashinalar nomi	Mshina rusumi	Mashina soni	Kp	Mshi.yillik ish tartibi		Tu
					Ty	Wy
1	Bir cho'michli ekskavatorlar	JY-210E	8	0,45	2154	969	7242,6
		JY-230ELD	4	0.45	2208	993	5067
		GLG-225C	4	0.45	1949	877	5101
2	Bir cho'michli gidravlik uzatmali ekskavatorlar	EK 1860	6	0,52	2288	1190	3188
		GLG-205C	9	0,52	2319	1206	4904
3	Ko'p cho'michli ekskavatorlar	ETS-252A	12	0,48	2215	1063	4104
		ETS-202	7	0.48	2023	971	2717
4	Avtogreuderlar	XCM GR 180	5	0,45	2684	1207	2409
5	Traktorlar	T-170	12	0,74	2066	1529	7022
6	Yer tekislagich	PD-4.5	4	0,74	2274	1683	2346

Hisoblangan yillik mehnat hajmi yil choraklariga mashinalarning chorakdagi yuklanish darajasi (4.1-jadval) va ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish vositalar bo’yicha (5.2-jadval) taqsimlanadi.
5.2-jadval
Yillik mehnat xajmining ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish vositalari bo’yicha taqsimoti

Ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish vositalari	Ishning mehnat sig’imi, %
Mexanik ta’mirlash ustaxonasi	72,0
Texnik xizmat ko’rsatish agregati	20,5
Ko’chma ta’mirlash ustaxonasi	7,5
Hammasi:	100

5.3-shakl
Ishlab chiqarish va foydalanish bazasining yillik dasturi

№	Mashinalar nomlanishi	Mashina parki tarkibi	Yillik mehnat hajmi
1	Bir cho'michli ekskavatorlar	JY-210E	7242,6
		JY-230ELD	5067
		GLG-225C	5101
2	Bir cho'michli gidravlik uzatmali ekskavatorlar	EK 1860	3188
		GLG-205C	4904
3	Ko'p cho'michli ekskavatorlar	ETS-252A	4104
		ETS-202	2717
4	Avtogreuderlar	XCM GR 180	2409
5	Traktorlar	T-170	7022
6	Yer tekislagich	PD-4.5	2346

I			II			III			IV
MTU	TXKA	KTU	MTU	TXKA	KTU	MTU	TXKA	KTU	MTU	TXKA	KTU
1042	297	108	1303	371	135	1564	445	162	1303	371	135
730	207	76	912	259	95	1094	311	114	912	259	95
734	209	76	918	261	95	1101	313	114	918	261	95
459	130	47	573	163	60	688	196	71	573	163	60
706	201	73	882	251	91	1059	301	110	882	251	91
590	168	61	738	210	77	886	252	92	738	210	77
391	111	40	489	139	50	586	167	61	489	139	50
520	148	54	346	98	36	173	49	18	693	197	72
1263	360	131	1769	503	184	1011	287	105	1011	287	105
506	144	52	337	96	35	168	48	17	675	192	70

Izoh: *** - mashina parki tarkibidagi barcha mashinalar nomlanishi va rusumi kiritiladi.

Ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish ishlarining hajmini yil choraklari bo’yicha taqsimlanishini 5.1-shakl yordamida bajaramiz. Unga ko’ra har bir guruhdagi mashina rusumlariga ko’rsatiladigan ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatishlar ish hajmi shu chorakdagi yuklanish darajasiga ko’ra ta’mirlash va TXK vositalari taqsimoti asosida taqsimlanadi.
Qo’shimcha ishlarning mehnat sig’imini (MTU ning jihozlarini ta’mirlash, еyilgan qismlarini tiklash, qurilish ishlarini bajarish ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish ishlarining umumiy soni (6.1-shaklning 4 qator umumiysi) 25…30% ni olinadi. Olingan natijani yil choraklari bo’yicha shunday taqsimlash kerakki, bunda MTU ning yil choraklari bo’yicha ish bilan ta’minlanishi bir biriga yaqin bo’lsin.
Qo’shimcha bajariladigan ishlar hajmi alohida toifalar bo’yicha ham hisoblanishi mumkin (5.4-jadval).
5.4-jadval
MTUda qo’shimcha ishlarni taqribiy me’yorlari

№	Qo’shimcha ishlar turlari	TXK va ta’mirlash umumiy mehnat sig’imidan % hisobida	Qo’shimcha ishlar hajmi, kishi–soat
1	Jihozlarni ta’mirlash	8–10	1393
2	Detallarni tiklash va ehtiyot qismlar tayyorlash	5–7	975
3	Texnologik uskunalarni ta’mirlash va tayyorlash	5–8	1114
4	Qurilish buyurtmalari va boshqalar	10–15	2090
Jami		28-30	13934

Keyingi bosqichlarda TXK va ta’mirlash yillik umumiy mehnat xajmini taqsimlashda ob’ektlar bo’yicha taqsimotning taqribiy me’yorlarini hisobga olish maqsadga muvofiq.