ilimpazlardiń diqqatin ózine qaratip kelmekte. Baqsha jasindaġi balalar ózleriniń ómirimizdiń
xizmetimizdiń hámme táreplerin jaratiwġa umtiladi. Balaniń jasi úlkeyip óz betinshe háreket etiw
múmkinshiligi artqan sayin oniń átirapindaġi zat hám qublislar boyinsha kóz qaras keńeyip baradi.
Baqsha jasindaġi balalar átirapindaġi zatlar dúńyasin biliw protsesinde sol nárseler menen tikkeley
ámeliy baylanista boliwġa umtiladi. Bul orinda sol nárse belgili bala biliwge bolġan qiziġiwshiliġinan
átiraptaġi óziniń biletuġin nárseleri menen emes, úlkenlerge tiyisli bolġan óziniń kúshi kelmeytuġin,
bilmeytuġin nárseleri menende ámeliy qatnasta boliwġa háreket etedi. misali, bala avtomashina
yamasa tramvaydi ózi aydaġisi, atqa minip shawġisi, ushiwshi bolip samoletta ushqisi hám
militsioner bolġisi keledi. Bala ózindegi bunday zárúrliklerdiń birewinde haqiyqiy jol menen qandira
almaydi. Bul orinda soraw tuwiladi. Balalardaġi rawajlanip atirġan hár qiyli mútájlikleri menen
olardiń tar múmkinshilikleri ortasindaġi qarama qarsiliq qaysi hám qanday jol menen sheshiledi. Bul
qarama qarsiliq tek ġana bir xizmet arqali yaġniy balaniń oyin xizmeti arqali ġana sheshiliwi
múmkin. Buni tómendegishe kórsetiwimizge boladi. Birinshiden, balalardiń oyin xizmeti qandayda
bir materialliq zatlar islep shiġariwġa qaratilġan xizmeti emes soniń ushin balalardi oyinġa
iytermelewshi sebep (motiv) kelip shiġatuġin nátiyje menen emes, al usi oyin protsessindegi hár qiyli
háreketlerdiń mánisine baylanisli. Ekinshiden bolsa balalar oyin protsessinde óz iqtiyarindaġi
nárselerdi, ózlerin qiziqtirġan biraq úlkenlerge tiyisli bolġan nárselerge aylandirip, qálegeninshe
erkin xizmette boladi.
Balalardiń oyin xizmetleri olardiń fizikaliq hám psixikaliq tárepten grafikaliq túrde rawajlaniwi
ushin birden-bir qural. Oyin balalar ómirinde sonayaq hár tárepleme xizmet onda úlkenlerge tiyisli
bolġan miynette, túrli nárseler haqqinda oylawi, dem aliw hám waqti xoshliq protsessleriniń barliġi
oyin xizmetinde aniq boladi. Sonni aytip ótiw lazim oyin tek sirtqi ortaliqtaġi zat hám qublislardi
biliw qurali ġana emes, al qudiretli tárbiya qurali da esaplanadi. Dóretiwshi hám syujetlik oyinlarda
balalardiń barliq psixikaliq protsessleri menen birgelikte olardiń individual qásiyetlerinde qáliplesedi.
Demek baqshadaġi tálim tárbiya isleriniń tabisi kóp tárepten balalardiń oyin xizmetlerin maqsetke
muwapiq shólkemlestirip biliwge baylanisli. Solay etip oyin balalar qiyali tárepinen jaratilġan nárse
emes, kerisinshe balalar qiyaliniń ózi, oyin protsesinde júzege kelip rawajlanatuġin zat. Soni aytip
ótiw kerek, pán texnika rawajlanip atirġan biziń házirgi dáwirde tań qaldiratuġin zatlar balalarġa
hádiyse bolip kórinedi. Nátiyjede olar ózleriniń túrli oyinlari protsesinde qusatpa etip (yaġniy anoliik
túrde) túrli qiyaliy zatlardi oylap tabadilar, (ushar ot, adam mashina, sóyleytuġin terek siyaqli)
bunnan tisqari balalardiń túri siyaqli zatlardi oylap shiġariwlari jáne sonni bildiredi, olar ózleriniń hár
qiyli oyin xizmetlerinde tek átirapindaġi bar zatlardi emes al soniń menen birge mútájliklerinen de
kórsetedi. Balalardiń oyin xizmetlerinde hár túrli qiyaliy hám ápsanaviy rollerdi jaratiwlari adamniń
(soniń menen birge balalardińda) sirtqi ortaliqtaġi zat hám qublislardi ańlawi passiv protsess emes, al
aktiv, dóretiwshilik protsesi ekenligin kórsetedi. Balalar oyin xizmetleriniń jáne bir qásieti, oyin
protsessinde balaniń qilatuġin is háreketleri hám atqaratuġin rolleriniń kóbisi uliwma xarakterine iye
boliwi. Al buni solay túsiniw kerek, bala óziniń hár qiyli oyinlarinda tek ózine tanis bolġan jalġiz
shafyordiń, vrachtiń, militsionerdiń, tárbiyashiniń, ushiwshiniń is háreketlerin emes al uliwma
shafyorlardiń tárbiyashilardiń vrachlardiń hámde ushiwshilardiń is háreketlerin kórsetedi. Álbette
ómirlik tájriybeleri hám xizmetleri sheklengen kishi jastaġi balalar (bazida kishi topar balalarv da)
ózleriniń oyinlarinda konkret adamlardi hám olardiń háreketlerin kórsetedi. Misali, anasin, ákesin,
ajaġasin, tárbiyashisin hám sol siyaqlilardi, orta yamasa úlken baqsha jasindaġi balalardiń oyinlarinda
bolsa bunday obrazlar uliwma xarakterge iye bola baslaydi. Baqsha jasindaġi balalardiń oyinlari
átiraptaġi nárse hám hádiyselerdi biliw qurali boliwi menen birge joqari sotsial áhmiyetke de iye.
Do'stlaringiz bilan baham: 
