Meksika davlatining iqtisodiy geografik oʻrni Tabiiy sharoiti va meniral resurslari. Aholisi va uning hududiy joylashishi

5. Meksika tashqi iqtisodiy aloqalar geografiyasi.
Meksika eksporti 2006-yilda 250 mlrd. dollarni tashkil etib, uning tarkibida sanoat mahsulotlari, neft va neft mahsulotlari, kumush, meva va sabzavotlar, kofe va paxta asosiy o’rin egallaydi. Import mahsulotlari tarkibida esa metallni qayta ishlovchi mashina va uskunalar, qishloq xo’jaligi mashinalari, elektr asboblar, avtomobil ehtiyot qismlari, samolyot va uning ehtiyot qismlari asosiy o’rin egallab 2006 yilda uning miqdori 256,1 mlrd. dollarni tashkil etdi.
Meksikaning asosiy tashqi savdo hamkorlari safiga AQSh, Xitoy, Yaponiya, Janubiy Koreya va Kanada kiradi. Meksikaning iqtisodiy faoliyati ular ushbu millat iqtisodiyoti asosidagi turli xil vazifalarni nazarda tutadilar. Meksika iqtisodiyoti diversifikatsiyalangan, jumladan, neft qazib olish, yuqori texnologiyalar sohalari, ishlab chiqarish va foydali qazilmalarni ekspluatatsiya qilish. Meksika Lotin Amerikasida Braziliya ortida ikkinchi o'rinda turadi, bundan tashqari u dunyodagi o'n beshta yirik iqtisodiyot qatoriga kiradi. Eksportining 80% asosiy savdo sherigi bo'lgan Qo'shma Shtatlarga to'g'ri keladi, bunga asosan shu sabab bog'liqUning yalpi ichki mahsuloti (YaIM) o'sishi 2018 yilda o'rtacha 2,2 foizni tashkil etdi. Ushbu iqtisodiy o'sishga ichki talab, yuqori investitsiyalar va uy xo'jaliklarining kuchli iste'moli ta'sir ko'rsatdi. Meksika iqtisodiyoti tobora ko'proq ishlab chiqarish va eksportga o'girildi. 54 million kishilik ishchi kuchiga ega va yaqin kelajakda to'liq sanoat mamlakati bo'lishi kutilmoqda. Meksika katta iqtisodiy salohiyatni taklif etadi. Uning barqaror makroiqtisodiy barqarorligi yangi sarmoyalar bilan xususiy sektorni rivojlantirishga turtki beradi. Uning imtiyozli geografik mavqei, tijorat shartnomalari va tobora o'sib borayotgan ichki bozor Meksikani sarmoyalar uchun eng yaxshi manzilga aylantiradi. Hosildorlik o'sishining yaxshilanishi, institutlarning mustahkamligi va xizmat ko'rsatish sifati umumiy farovonlikni keltirib chiqarishi mumkin.Hali ham hal qilinishi kerak bo'lgan asosiy muammolar qatoriga AQSh iqtisodiyotiga katta bog'liqlik, jinoyatchilikning yuqori darajasi, infratuzilmaning zaiflashishi, daromadlar tengsizligi va neft sohasiga o'nlab yillar davomida kiritilgan sarmoyalar kiradi. Birlamchi tarmoqdagi Meksikaning iqtisodiy faoliyati mamlakatning tabiiy resurslari va iqlimining xilma-xilligi tufayli har xil. Ushbu faoliyatga foydali qazilmalar va boshqa qayta tiklanmaydigan resurslarni qazib olish, qishloq xo'jaligi, o'rmon va baliq ovlash kiradi. Ushbu sektor Meksika iqtisodiyoti uchun transandantal rolga ega, chunki u AQSh bilan tijorat aloqalarini mustahkamlashga, shuningdek qashshoqlikni engillashtirishga va ish o'rinlarini yaratishga yordam berdi. Qishloq joylarda aholining yarmidan ko'pi ushbu sohadagi faoliyatga jalb qilingan. Qayta tiklanmaydigan resurslarning ulkan zaxiralariga ega. Uning asosiy qazib olishlari: neft, oltin, kumush, qo'rg'oshin, mis, ko'mir, koks, temir, marganets va boshqalar. Bu dunyodagi eng katta tasdiqlangan kumush zaxiralariga ega. Meksika ftorit, simob va rux kabi turli xil minerallarni ishlab chiqarish bo'yicha dunyodagi etakchi mamlakatlar qatoriga kiradi. Eng muhim kompaniya - Grupo México kompaniyasining Compañía Minera Asarco. Tabiiy resurslar millatga tegishli, shuning uchun energetika sohasini hukumat cheklangan xususiy sarmoyalar bilan boshqaradi. Bundan tashqari, gaz va neft zaxiralari mamlakatdagi eng qimmatbaho narsalardan biridir. U dunyoda neft zaxiralari bo'yicha o'ninchi o'rinni egallaydi. Meksika dunyoda neft qazib olish bo'yicha o'n ikkinchi o'rinda turadi. Aslida, Fortune 500-ga ko'ra Meksikadagi eng yirik kompaniya bu Petróleos Mexicanos (Pemex), davlat neft va gaz tashkiloti. Latin500 ma'lumotlariga ko'ra, Pemex dunyodagi beshinchi yirik neft ishlab chiqaruvchisi va Lotin Amerikasidagi ikkinchi yirik korporatsiya hisoblanadi. Neft ishlab chiqarish hukumat daromadlarining uchdan bir qismiga to'g'ri keladi, sotish har yili taxminan 130 milliard dollarni tashkil etadi. Lotin Amerikasidagi boshqa yirik iqtisodiyotlarga nisbatan Meksika iqtisodiyoti faoliyatidagi muvaffaqiyatlarning aksariyati uning rivojlanib borayotgan ishlab chiqarish sohasi bilan bog'liq. Jahon banki ma'lumotlariga ko'ra ushbu soha YaIMning 31,2 foizini tashkil etadi va 25,9 foiz ishchi kuchini ishlaydi. Sanoat sektori Qo'shma Shtatlar iqtisodiyoti bilan katta integratsiyasi tufayli o'sishga erishdi. Sanoatning aksariyat qismi mamlakat shimolidagi Juarez, Monterrey, Ensenada va boshqalar kabi shaharlarda joylashgan. Meksikada sanoatning asosiy tarmoqlari neft-kimyo (Alpek), tsement va qurilish (Grupo Cemex), ichimliklar (Grupo Femsa) va oziq-ovqat (Grupo Bimbo va Grupo Maseca). Biroq, Meksikaning sanoat o'sishini ta'minlovchi segment yuqori darajadagi ishlab chiqarishdir, masalan, plastmassa, avtomobilsozlik va aerokosmik sanoat. Qurilish segmenti, asosan Kaluz Inmobiliaria kabi muhim ko'chmas mulk investitsiyalari hisobiga ancha dinamikdir. Meksika, shuningdek, dunyoda beshinchi yirik pivo ishlab chiqaruvchisi va uning ikkinchi yirik eksportchisi (Grupo Modelo va Cervecería Cuauhtémoc Moctezuma). Asosiy eksportlar avtomobillar, transport vositalari qismlari, kompyuterlar va neft hisoblanadi.
Xulosa.
Meksika davlatiga iqtisodiy geografik tavsif mavzusidan xulosa qiladigan bo’lsam hozirgi kunda Meksika jahonning tayanch rivojlanayotgan davlatlari qatoriga kirar ekan. Meksika katta iqtisodiy salohiyatni taklif etadi. Uning barqaror makroiqtisodiy barqarorligi yangi sarmoyalar bilan xususiy sektorni rivojlantirishga turtki beradi. Uning imtiyozli geografik mavqei, tijorat shartnomalari va tobora o'sib borayotgan ichki bozor Meksikani sarmoyalar uchun eng yaxshi manzilga aylantiradi. Hosildorlik o'sishining yaxshilanishi, institutlarning mustahkamligi va xizmat ko'rsatish sifati umumiy farovonlikni keltirib chiqarishi mumkin. Zamonaviy hashamatli murabbiylardan nafaqaga chiqqan maktab avtobuslariga qadar keng avtobuslar tarmog'i mavjud. Agar uzoq safarni rejalashtirmoqchi bo'lsangiz, eng yuqori sinfga sayohatingiz byudjeti imkon beradi: qo'shimcha qulayliklar qimmatga tushadi. Yuqori mavsum davomida avtobuslar sayohatini oldindan yozib qo'yishingiz kerak, past mavsumda siz chiptalarni joyida sotib olishingiz mumkin. O'z avtomobilingizni Meksikaga olib borish yoki avtomobilni ijaraga olish haqida o'ylayotgan bo'lsangiz ham, sizning qo'lingizda mashinangiz bo'lsa, o'zingizning rejangizni o'rnatishingiz va jamoat transportida bo'lishdan ko'ra ko'proq mustaqil bo'lishingiz mumkin. Meksikaning asosiy ekinlari orasida makkajo'xori va bug'doy, tropik mevalar va turli xil sabzavotlar kabi donalar mavjud. Qishloq xo'jaligi mahsulotlari eksporti, ayniqsa kofe, tropik mevalar va qishki mevalar va sabzavotlar muhim ahamiyatga ega. Meksika kimyo sanoati nefte-gaz xom ashyosini qayta ishlashga asoslanib, ilmiy izlanishlarni amaliyotga tatbiq etish natijasida katta yutuqlarga erishgan. Chunonchi, polietilen, metanol, azot o’g’itlari va farmatsevtika mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmlari yuqoridir.