References:
1. ZT Nishanova and others “Pedagogical psychology of developmental psychology
psychology ”T .: 2018.
2. M.G.Davletshin, SH.Dostmuhammedova, M.Mavlonov, S.Tuychieva “young
periods and pedagogical psychology ”T .: 2004.
3. A. V. Petrovsky "General Psychology". Tashkent. ―Teacher‖ -
1992y.
4. H. Ibragimov, U. Yuldashev, H. Bobomirzaev ―Pedagogical psychology‖.
Tashkent - 2007
206
ФИО автора:
Axunova Saodatxon Adilovna
Qo’qon shahar kasb-hunar maktabi o’qituvchisi
Название публикации:
«TADBIRKORLIK YO’NALISHLARINI TANLASHGA
O’RGATISH VA TASHKIL ETISH (TA’LIM MUASSASASI MISOLIDA)»
Annotatsiya:
Tadbirkorlik - bu ish o'sishining ko'ngli. Kichik biznes
uyushmasining ma'lumotlariga ko'ra, tadbirkorlar tomonidan boshlangan kichik
bizneslar har yili iqtisodiyotga qo'shilgan yangi ish o'rinlarining 75 foizini ta'minlaydi.
Tadbirkorlikka yo'naltirilgan tadbirkorlik sub'ektlari uchun doimo ehtiyoj va mavqega
ega bo'ladi.
Kalit so’zlar:
Tadbirkorlik, Kichik biznes, iqtisodiyot
KIRISH
Tadbirkor sifatida ishlash boshqa birov uchun ishlashdan ko'ra ancha farq qiladi.
Tadbirkorlar biznesning qanday vazifalari va kelajakka qanday kirib borishi haqida
to'liq nazorat qilishadi.
Tadbirkorlik darajasiga ega tadbirkorlik majmualari savdoni va menejmentda ish
bilan ta'minlanishi mumkin.
Tadbirkorlarning ko'‘chiligidan farqli o'laroq, tadbirkorlar uchun minimal ta'lim
talablari mavjud emas. Biroq, bu darajani olish yaxshi fikr emas degani emas.
Tadbirkorlikka e'tibor qaratishni xohlagan tadbirkorlik mutaxassislari bakalavr yoki
hatto MBA darajasida xizmat qilishadi. Tadbirkorlikni o'rganish istagida bo'lgan
tadbirkorlik sub'ektlari uchun turli dasturlar mavjud.
O’rta maxsus kasbiy tahlim tizimida kasbiy tayyorgarlikni o’tayotgan va o’tab
bo’lganlar uchun ҳam tadbirkorlik soҳasi o’zgacha aҳamiyat kasb etadi. Tahlim
olganlar o’z bilim va ko’nikmalarini, nafaqat amaldagi korxonalardagi ish jarayonida
qo’llashni, balkim o’zlari tomonidan, o’z yaqinlari va tanishlari bilan tashkil
qilinadigan mustaqil ishlarida tadbiq etishni orzu qiladilar. Ҳar bir yosh kasb-ҳunar
kolleji bitiruvchisida tadbirkor bo’lish niyat va orzusi bor. Biroq bu orzuni amalga
207
oshirish u qadar oddiy ish emas. Ikkinchi tomondan qaraganda bu u qadar murakkab
ҳam emas.
Hozirgi kunda har bir ta’lim muassasasida o’quvchilarni tadbirkorlikka
qiziqtirish hamda yo’naltirish maqsadida “Biznes asoslari” fani kiritilgan.
O’n minglab odamlar ҳar yili o’z ishlarini boshlaydilar va tadbirkorlik soҳasiga
qo’shilib ketadilar. Bularning barchasi oddiy imkoniyatlarga ega, oddiy odamlar
ҳisoblanadi. Nima uchun kasb-ҳunar kolleji bitiruvchisi bo’lgan yoshlar ҳam bu
soҳada o’zlarini sinab ko’rmasligi kerak? Axir, tadbirkorlik soҳasi ayniqsa yoshlar
uchun, ko’plab imkoniyatlarni o’zida mujassam qilgan, sirli mamlakat ҳisoblanadi.
Bularning ichida o’zini nomoyon qilish imkoniyati, meҳnat qilish imkoniyati, kurash
va tavakkal qilish bilan boғliq qiziqarli faoliyat bilan shuғullanish, faol ishlash, o’z
mablaғlarini ishlab topish, qaror qabul qilish, ularni qaerga sarflash yoki ulardan
qanday foydalanish kabi imkoniyatlar bor. Bundan tashqari, ularda kelajagini o’z
qo’llari bilan qurish imkoniyati ҳam mavjud. Albatta tadbirkorlik soҳasida ishlash,
kasbiy bilim va ko’nikmalardan tashqari, tirishqoqlik, tashabbuskorlik, mashuliyatlilik,
vazifalarini sidqidildan bajarishga intilish, tarmoqda ishlay bilish va niҳoyat tavakkal
qila olish kabi shaxsiy fazilatlarga ega bo’lishni talab etadi. Biroq, bu fazilatlarning
ko’piga, tadbirkorlik faoliyati davomida erishish mumkin.
Eng avvalo tadbirkorlik faoliyati nima? Tadbirkorlik
faoliyatining
asosiy
maqsadi, biznesning boshqa turlari bilan o’zaro aloqadorlikda, o’z istehmolchisini
yuqori sifatli va raqobatdoshlarga nisbatan arzonroq baҳodagi tovarlar bilan
tahminlash ҳisoblanadi. Bunday maqsad va yo’nalishlarga rioya qiluvchi kompaniya,
o’z tovari sifatidan tejaydigan yoki tovar ҳamda xizmat ko’rsatish baҳosini sezilarli
darajada orttiradigan kompaniyaga nisbatan odatda, katta daromad qiladi va o’z
mijozlarining ishonchini qozonadi.
O’z biznesini mustaqil ochish uchun ko’plab turli sabablar mavjud: mustaqil
qaror qabul qilish, erkin va mustaqil bo’lish, katta muvaffaqiyatlarga erishish niyati
yoki ishsiz qolmaslik hohishi.
208
Tadbirkorlikk yo’nalishlariga ta’rif berishdan avval tadbirkorlik shaklari
to’g’risida tushuncha bermoqchiman.
Tadbirkorlik faoliyati turlari xilma-xildir. Faoliyat maqsadi, turi va
yo`nalishlariga qarab tadbirkorlik faoliyatining ishlab chiqarish, tijorat, moliyaviy va
konsalting turlarini ajratish mumkin.
Qayd etilgan ushbu tadbirkorlik faoliyatining har bir turi kichik turlarga
bo`linadi. Ishlab chiqarish tadbirkorligini tadbirkorlik faoliyatining asosiy turi desak
xato bo`lmaydi. Zero, bunday tadbirkorlik faoliyati tufayli mahsulot, tovarlar ishlab
chiqariladi, xizmat ko`rsatiladi, ma`lum ma`naviy qadriyatlar yuzaga keladi.
Keyingi vaqtda O`zbekistonda tadbirkorlik faoliyatining konsalting (maslahat)
turi rivojlanmoqda. Bu tadbirkorlik turi ko`’ yo`nalishlardan iborat bo`lib, kelajakda
yaxshi rivojlanib ketishiga jahon iqtisodiyoti taraqqiyoti guvohlik beradi.
SHu bilan birga, korxonalar uchun ҳam kasanachilar meҳnatidan foydalanish
qulay, chunki ular 2014-yilning 1-yanvariga qadar meҳnat shartnomasi asosida
kasanachilarga to’lanadigan mablaғlarga teng miqdorda, meҳnatga ҳaq to’lash
fondidan yagona ijtimoiy to’lovni to’lashdan ozod yetilgan. Agar korxona kasanachi
meҳnatidan foydalanmasdan fuqaroni ishchi xodim sifatida qabul qilsa, unga
ҳisoblangan ish ҳaqiga nisbatan 25 % miqdorida yagona ijtimoiy to’lov to’lanishi
kerak, ushbu xizmatni kasanachi meҳnatidan foydalanib tashkil yetsa, u ҳolda 25 %
miqdorida yagona ijtimoiy to’lovni to’lashdan ozod yetiladi. Mazkur imtiyoz bilan
birga agar kasanachilik bilan shuғullanayotgan jismoniy shaxslarni jalb qilgan ҳolda
kichik korxonalar ko’rinishida ishni tashkil etsalar, xodimlar sonining cheklangan
mehyorlarini 30 % ga oshirishga ruxsat yetiladi.
Kasanachi o’zining uyida meҳnat faoliyatini ko’rsatayotgan bo’lsa, turar
joylarni yashash uchun mo’ljallanmagan joylar toifasiga o’tkazish talab yetilmaydi,
yahni ortiqcha ҳujjatlar yiғib ҳokimiyatdan noturar joy obekti sifatida ruxsatnoma olish
kerak emas. Agarda fuqarolar o’z turar joyidan kasanachilikdan tashqari tadbirkorlik
209
faoliyati bilan shuғullanishda foydalanmoqchi bo’lsa, o’rnatilgan tartibda noturar joy
obyekti sifatida ruxsatnoma olishi shart.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009-yil 15-maydagi Qaroriga
ko’ra, kichik korxona o’z uylarida ishlayotgan (kasanachilik bilan shuғullanayotgan)
fuqarolar bilan, qonun ҳujjatlarida belgilangan xodimlar sonining cheklangan
normatividan ko’pi bilan 30 % oshgan miqdorda meҳnat shartnomalari tuzganda,
kichik korxonalar uchun nazarda tutilgan kafolatlar, imtiyozlar va preferensiyalar
mazkur korxona uchun saqlanib qoladi.
O’z-o’zini band qilish bu – barcha ishlarni o’zi bajarib butun foydani ҳam o’zi
boshqaradigan shaxslar. Bunga oilaviy do’konlar, agentlar, tahmirlash ustalari,
ҳisobchilardan boshlab, vrachlar va ҳuquqshunoslargacha barchasi kiradi. Bu
tadbirkorlar to’liq bandlik sharoitida ishlashadi, chunki boshqa ҳech kim ularning
korxonasiga jalb etilmagan.
0‘z-o‘zini band qilish tamoyillari asosida karyerasini qurishni mo‘ljallaganlar,
odatda, quyidagi besh sababdan kelib chiqishadi: shaxsiy qoniqish, mustaqillikka
intilish, foyda olish, bandlik kafolati va shaxsiy mavqe.
Ayrim odamlar uchun o‘ziga ishlash bilan bogliq asosiy katta taqdirlanish — bu
shaxsiy qoniqish. Shaxsiy qoniqish o‘z hayoti bilan o‘zi xohlagan narsani ijod qilish
imkoniyati borligida ifodalanadi. 0‘z-o‘zini band qilish sizga har bir ish kunini
o‘zingizga rohat bag'ishlaydigan ishni bajarishga sarflashingizga imkon beradi.
Masalan, rasm olishni yaxshi ko‘rsangiz, siz o‘zingizni xususiy studiyangizni tashkil
etishingiz mumkin. Har safar mijoz o‘z foto’ortretidan qoniqqanini bildirganda, siz
ham shaxsiy qoniqish his qilasiz.
Siz o‘zingiz yashaydigan jamoaga yordam berganingizdan ham qoniqish
olishingiz mumkin. 0‘z-o‘zini band qiladigan odamlar mahalla aholisiga tovarlar
yetkazib beradi, xizmatlar ko‘rsatadi hamda ularga ish o‘rinlarini taqdim etadi. Ular,
shuningdek, boshqa mahalliy korxonalarning tovarlari va xizmatlarini sotib olishadi,
mahalliy banklardan qarzga ‘ul olishadi, soliqlarni to‘lashadi.
210
0‘z-o‘zini band qilishning yana bir afzalligi mustaqillikdir. Mustaqillik — bu
boshqalar tomonidan nazoratning yo‘qligi. Siz o‘z bilimingiz, ko‘nikmangiz va
qobiliyatingizni o‘zingiz xohlagan tarzda qo‘llashingiz mumkin. Boshqa
ishlaydiganlarga nisbatan, o‘z-o‘zini band qilgan odamlar ko'‘roq erkinlikka ega. Ular
o‘zlari zarur vakolatlarga ega va oldindan boshqa birovlaming roziligini olmasdan
qaror qabul qilishlari mumkin.
Odamlar yangi korxona tashkil etayotganda, olishni mo‘ljallaydigan asosiy
taqdirlanishlardan biri bu foydadir. Foyda — bu barcha xarajatlarni to‘lagandan keyin
qoladigan daromad. Foyda korxonaning egasiga qoladi. 0‘z-o‘zingizni band qilib, siz
o‘z daromadingizni boshqara olardingiz. Juda ko'‘ hollarda korxonaga ko‘‘roq vaqt va
ko'‘roq harakat bag‘ishlash kattaroq daromadga aylanadi. Siz boshqa birovlarga
ishlaganingizda bunday holat kamdan kam uchraydi.
Ko‘‘gina korxonalar bandlik kafolatiga ega bo‘lishni istagan odamlar tomonidan
tashkil etiladi, chunki yollan- gan mehnatda bunga erishib bo‘lmaydi. Bandlikning
kafolati, ish borligi va daromad to‘lanishi nuqtayi nazaridan, boshqalarga bog‘liq
bo‘lmasligingizga imkoniyat beradi. 0‘z-o‘zini band qilgan odamlar ishdan
bo‘shatilishi, korxonadan haydalishi yoki ma’lum yoshga yetganda majburiy tarzda
ishdan ketishi mumkin emas.
Mavqe — bu alohida shaxsning ijtimoiy darajasini yoki uning jamiyatdagi
o‘rnini ifodalash uchun qo‘llanadigan atama. 0‘z-o‘zini band qilgan odamlar
iste’molchilar bilan o‘rnatgan aloqalari va ularning faoliyati ommaviy axborot
vositalarida yoritilishi tufayli diqqatni jalb etib, e’tirofga sazovor bo‘lishadi. Buning
natijasi sifatida, ular ko‘‘gina boshqa ishlayotganlardan yuqoriroq mavqega ega bo‘lib,
bundan rohatlanishlari mumkin. Ijtimoiy mavqe bilan egalik g‘ururi uzviy bog‘liq;
ko‘‘gina odamlar binolarda, avtomobillarda, idora buyumlari va reklamada o‘z
ismlarini ko'rib g‘ururlanishadi.
211
0‘z imkoniyatlariga bog‘liq holda o'zini o‘zi band qilgan kishilar istalgan xildagi
va kattalikdagi korxonani ochishi mumkin. 0‘zini o‘zi band qilish xodim va izdosh
emas, balki insonga ish beaivehi va yetakchi bo‘lish imkoniyatini ham beradi.
Siz nafaqat o‘z-o‘zini band qilishdan kelib chiqadigan afzalliklarni bilishingiz
kerak, balki u bilan bog‘liq yoqimsiz narsalardan ham xabardor bo‘lishingiz kerak:
investitsiya qilingan sarmoyani yo‘qotish ehtimoli, ishonchsiz yoki ‘ast daromad, ko‘‘
vaqt sarflanishi va zerikarli yoqimsiz ishlarni bajarish zaairati.
0‘z-o‘zini band qilish bilan siz investitsiya qilgan sarmoyani yo‘qotish xavfi
bogMiqdir. «Investitsiya qilingan sarmoya» atamasi tadbirkor o‘z xususiy korxonasini
tashkil etganda sarflagan xarajatlarni bildiradi. Odatda, biznesda tavakkalchilik qancha
yuqori bo‘lsa, u keltiradigan daromad imkoniyati shuncha ko‘‘roqdir. Agarda, korxona
yaxshi rivojlanayotgan bo‘lsa, foyda katta bo'lishi mumkin. Agarda, korxona
omadsizlikka uchrasa, unga investitsiya qilingan sarmoya yo‘qoti!ishi mumkin,
tadbirkor o‘z hayotining bir qismini, shaxsiy yoki oilaviy jamg‘armasini bekorga
yo‘qotish uchun barcha imkonga ega. Xususiy korxonani tashkil etish uchun qarzga ‘ul
bergan bank, ta’minotchilar va shaxslarga to‘lovlarni qaytarishga yillar ketishi
mumkin.
Xususiy korxonaga egalik qilishning yana bir kamchiligi bu ishonchsiz yoki ‘ast
daromad olish imkoniyatidir. Yollangan xodimlarning ish haqidan farqli oMaroq,
foyda miqdori oydan oyga o‘zgarishi mumkin. Bu hattoki, oyoqqa turgan korxona
uchun ham o‘rinlidir. Ammo daromad kelib turganda ham, u shaxsiy va oilaviy
ehtiyojlarni qondirish uchun yetarli bo‘lmasligi mumkin. Bunday holat ko‘‘incha
birinchi olti — o‘n ikki oydagi faoliyat davrida kuzatiladi.
Tadbirkorlar o‘z ish vaqtini haftada qirq soat bilan cheklamaydi, ular kelish-
ketish vaqtini ko‘rsatadigan avtomatda kartochkasini belgilamaydi. Ko‘‘gina o‘z-
o‘zini band qilgan tadbirkorlar kuniga o‘n to‘rt soat va undan ko‘‘roq, haftasiga olti
yoki yetti kun ishlashadi. Ko‘‘ hollarda korxona egasi ertalab birinchi bo‘lib ishga
keladi va kechqurun oxirgi bo‘lib ishdan ketadi. Korxonaning ish vaqti egasining
212
ixtiyori bilan emas, iste’molchilar uchun qulayiik nuqtayi nazaridan belgilanadi.
Masalan, ko‘‘ do‘konlar 800 dan 2100 gacha ishlaydi. Ayrim tadbirkorlar o‘z biznes-
larini ketma-ket bir yoki ikki kundan ortiq qarovsiz qoldirishlari mumkin emas, deb
hisoblashadi, biznes bilan shug‘ullanish siz mutlaqo bajarishni istamaydigan, lekin
bajarishingiz majbur bo‘lgan ishlar zamrati bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Agar siz mulohazali tavakkalchiliklarni o‘z zimmangizga olishga tayyor
bo‘lsangiz, sizda muvaffaqiyat uchun barcha imkoniyatlar bor. Mulohazali
tavakkalchiliklar sizga tanazzul yoki muvaffaqiyat imkoniyatlarini oldindan
aniqlashga imkon beradi. Tavakkalchilikjuda ‘astbo‘lgan biznes kam daromad keltiradi
va o‘z g‘oyalaringizni va ularni amalga oshirishni cheklab qo‘yadi.
0‘z biznesingizni boshlash — jiddiy ish. Dastlabki bir necha yil mobaynida ish
ehtimol vaqtingizni ko‘‘ qismini olar. Keyinchalik korxona egasi tomonidan
biznesdagi sidqidillik va shaxsiy manfaatdorlik juda o‘zgarishi mumkin. Kichik
biznesning ko‘‘lab barqaror korxonalarida kundalik majburiyatlarni boshqaruvchi
yelkasiga yuklash mumkin. Kelajakda biznesga qanchalik shaxsan jalb bo'lishni
xohlashingizni va kelajakda (aytaylik, 6 yildan keyin) qanchalik astoydil ishlashingizni
aniqlashingiz kerak. Ehtimol, siz o‘z biznesingiz ichida to‘la yoki qisman boiishni
istarsiz yoki butunlay chetga chiqishni xohlarsiz.
Sizga odamlar bilan ishlash yoqadimi yoki hamisha yakka o‘zingiz ishlashni
istaysizmi? Yoki siz qayerdadir ularning o'rtasida to'xtaysizmi? Kichik biznesda
shaxslararo muloqot (aloqa)ning uch turi — iste’molchilar bilan, xodimlar bilan va
yetkazib beruvchilar bilan muloqot mavjud. Ko‘‘ kichik korxona- larning egalari
xodimlar va yetkazib beruvchilarning muloqotiga e’tiroz bildirishmaydi, chunki
mulkdor ularga nisbatan foydaliroq mavqeda turadi. Biroq mulkdor-iste’molchi
munosabatlari sizning biznesingiz turiga qattiq bog‘liqdir. Masalan, ko‘chmas mulkni
sotishda hujumkorlik, hatto agressivlik muhimdir. Agar sizga yakka tartibda sotish
yoqmasa, bu narsa talab qilinadigan biznesni tanlamang. Biznesning boshqa ko‘‘lab
turlarida sotishga yondashuv ko‘‘roq shaxsdan tashqaridadir.
213
Chakana savdoda muvaffaqiyat ko'‘incha iste’molchi bilan shaxsiy aloqadan
ko'ra, yaxshi tovarlarga, maqbul narxlarga va omadli reklamaga bog‘liq bo‘ladi. ‘ochta,
Internet yoki elektron ‘ochta orqali buyurtma berish shaxs ishtirokisiz savdoning oxirgi
misolidir, bunda siz hech qachon iste’molchini ko‘rmaysiz (iste’- molchi buyurtma
beradi, mulkdor tovar jo‘natadi).
Biznesingiz barqaror rejimga kirishgandan keyin siz oyiga qancha ko‘‘ daromad
olmoqchisiz? Siz bir oyda 130 ming so‘m, 375 ming so‘m, 550 ming so‘m yoki ko‘‘roq
ishlamoq- chimisiz? Bu masala bo'yicha oldindan qaror qabul qilish muhim, chunki
biznesning har xil turi har xil daromad ta’minlash imko- niyatiga ega. Daromad nuqtayi
nazaridan, tez xizmat ko‘rsatish restorani bir imkoniyatga ega, kichik ishlab chiqarish
biznesi esa mutlaqo boshqa daromad bera oladi.
0‘zingiz uchun daromad ko'rsatkichini juda baland darajada, aytaylik, oyiga olti
yuz ming so'm, deb belgilash juda ham havas qilgudek bo‘lsa kerak. Ko‘‘ bizneslar
uzoq muddatli kelajakda juda muvaffaqiyatli bo'lish imkoniyatiga ega, boshqalari esa
hech qachon juda katta foyda beradigan bo‘la olmaydi. Shaxsiy daromad olish borasida
maqsadni belgilashning yoMlaridan biri quyidagi savolgajavob to’ishdan iboratdir:
«Aytaylik, hozirgi ‘aytdan olti yil o‘tgandan so‘ng men qanday oylik (yillik) daromad
olishni xohlayman?»
Odamlar o‘z mavqelarini u yoki bu tarzda oshirishga intilishadi. Ammo
bizneslarga ham ma’lum mavqe mansub. Obro‘li faoliyat sohalari va unchalik obro‘ga
ega bo'lmagan sohalar mavjud.
Masalan, axlat yig‘ish obro‘li ish emas. Ayrim odamlar o‘z bizneslarining
mavqeyi baland bolishidan juda manfaatdor, boshqalari esa bunga umuman e’tibor
berishmaydi. Biznesning u yoki bu turini tanlashingizda, bu mulohaza juda muhim
bo‘lishi mumkin. Siz uchun mavqeyi umuman qoniqarli bo‘ladigan biznesni tanlash
kerak.
Siz odamlar bilan qanchalik yaxshi ishlay olishingiz to‘g‘risida qanday
fikrdasiz? Muloqotdan xursand bo‘Iasizmi yoki aksincha, doim yakka ishlay
214
olarmidingiz yoki qandaydir o‘rtaroqdamisiz? Biznesda amalda uch turdagi asosiy
shaxslar orasidagi aloqalar mavjud: iste’molchilar bilan aloqalar, xodimlar bilan
aloqalar va ta’minotchilar bilan aloqalar. Kichik korxonalar egalarining ko‘‘chiligi
xodimlar va ta’minotchilar bilan aloqalarga e’tibor berishmaydi, chunki ular bu
munosabatlarda ‘sixologik eng qulay tomonni egallaydilar.
Biznes egalari va iste’molchilar orasidagi munosabatlar esa, biznesingizning
turiga qarab, keng doirada o'zgaradi. Masalan, ko‘chmas mulkni sotish, ma’lum
darajada shaxsiy jur’atni talab etadi. Agar shaxsiy sotuviar varianti sizga rohat
keltirmasa, usiz bo‘lmaydigan biznes turini tanlamang. Ko‘p korxonalar shaxs
ahamiyati kamroq sotuviar variantini qo‘llashadi.
Chakana savdoda ko‘pgina korxonalar uchun, masalan, sotuvlardagi
muvaffaqiyat, iste’molchilar bilan yaxshi shaxsiy aloqalar o‘rnatilishidan ko‘ra, yaxshi
tovarlar borligi, loyiq narx va reklama borligiga koL’roq darajada bog‘liq. Shaxs
ahamiyati vo'q sotuvlarning eng yorqin misoli — bu ‘ochta orqali savdo, bu yerda siz
umuman xaridoringizni ko‘rmaysiz (xaridor buyurtma yuboradi, korxona egasi esa
unga tovarni yuboradi).
Kichik korxonani bar’o etish katta hajmdagi og‘ir ish bajarilishini talab etadi.
Haqiqatan ham, dastlabki bir necha yil bu sizdan butun uyg‘oq vaqtingizni sarflashni
talab etadi. Ammo, uzoq kelajakda, kichik korxonani egasi tomonidan boshqaruv
jarayonlarga kuch bag‘ishlash va shaxsan jalb etilish darajasi keng doirada o‘zgarishi
mumkin. Ko‘pgina barqaror bolgan kichik korxonalarda har kunlik boshqaruv faoliyati
taklif etilgan menejer zimmasiga yuklatilishi mumkin.
Shaxsan jalb etilishning qaysi darajasini siz ma’qul ko‘rishingiz va o‘z
korxonangizga kelgusida (masalan, hozirgi ‘aytdan olti yil o‘tgandan keyin) qanday
kuchni bag‘ishlashni xohlashingizni.
lull qiling. Siz bundan keyin ham korxonangiz ishlariga to‘liq qatnashadigan
bo‘lib qolishingiz, umuman ma’qul bo’lmadi, ammo balkim, siz qisman qatnashishni
ma’qul ko‘rarsiz yoki korxonani shaxsan boshqarishdan mutlaqo voz kecharsiz.
215
Ko‘p gina kichik korxonalar dushanbadan jumagacha, ertalab soat 900 dan
kunduzi 1700 gacha ish grafigini o‘zlari uchun qabul qila olishmaydi. Agarda oddiy
ish haftasi sizga ko‘proq mos keladi, deb hisoblasangiz, biznes turini tanlashda
ehtiyotkor bo‘lishingiz kerak. Agar siz ishlab chiqarish, ulgurji savdo yoki oddiy ish
rejimli biznesning qandaydir boshqa turi bilan shug‘ul- lanmoqchi bo‘lsangiz ham,
doimo oddiy ish kuni chegarasidan tashqarida bajarilishi kerak bo‘lgan ko‘pgina ishlar
qoladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.
“Tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlash tizimini yanada takomillashtirish,
ishbilarmonlik muhitini yanada yaxshilash bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar
to’g’risida” PQ 5087-son 2021 yil 21 aprel.
2.
O‘zbekiston Res’ublikasining Soliq kodeksi. T., «Oliy Majlis 12-sessiyasi»,
2021yil 23 avgust.
3.
O‘zbekiston Res’ublikasi Prezidentining 21.04.2021 -yil PQ-5088-son “Yoshlar
sanoat va tadbirkorlik zonalari faoliyatini tashkil etish hamda yoshlarning
tadbirkorlikka oid tashabbuslarini qo’llab-quvvatlash”.
4.
Do'stlaringiz bilan baham: |