Международный научно-образовательный электронный журнал

lo’liyi
siyahro’y, 
Yasar payvasta sahro dashtida go’y. 
(F. Sh. 333) 
Ushbu misralarda esa shevalarda uchraydigan 
jo’gi
so’zi bilan, adabiy tilda 
qo’llaniladigan 
lo’li 
so’zi o’zaro sinonimik qatorni hosil qilgan. 
Ham ondin zarra tobu 
iztirobi
, 
Ham ondin mehri raxshon so’zu tobu. 
(F. Sh. 261) 
Agar ham topsa tortib ko’p 
uqubat
, 
Saranjomida bordur ko’p suubat. 
(F. Sh. 276) 
Dedi, bu nech mazlumu 
sitamkash
, 
Falak bedodidin bo’lg’on 
alamkash
. 
(F. Sh. 164) 
Yuqoridagi misralarda esa A. Navoiy “Xamsa”ning birgina “Farhod va Shirin” 
dostonida
iztirob
, 
uqubat
, 
sitam
, 
alam
so’zlari sinonimik qatorni hosil qilgan. Bu esa 
nutqning ifoda vositalarini kuchaytirib, badiiylikni oshishiga xizmat qilgan. Bunday 
poetik nafosat faqat “Farhod va Shirin” dostonida emas “Xamsa”ning barcha 
bo’limlarida uchraydi. 
Alisher Navoiyning “Xamsa” asarida o’zbek shevalariga xos so’zlar ko’plab 
qo’llangan bo’lib, biz faqat Paxtachi tumani shevalari misolida qiyosladik. Navoiy 
asarlarining buyukligi ham xalq shevalaridan mukammal foydalanilganidadir. Navoiy 
ijodi biz uchun katta maktabdir. Buyuk shoir o’zining asarlari bilan mangu barhayot 
ekan, biz yoshlar uning asarlarini o’rganishda va yangi-yangi qirralarni kashf etishda 
davom etmog’imiz lozim. Alisher Navoiy bizning shamsul millatimiz, ya’ni 

---

369 
millatimizning quyoshidir. Shunday ekan uni anglash va asarlarini chuqurroq o’rganish
zarur. 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
 
Ashirboyev S. “Alisher Navoiy asarlari tili va Andijon shevasi “. T.: O’zbekiston: til 
va madaniyat 1, 2020.