Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 3)

---

614 
Ba’zimamlakatlarda 4- sinfdaularkamdan-kamhollardauyda, asosan kuzatuv 
maqsadlarida, individual 
o‘quvchilarnio‘zlariningtengdoshlaribilanmateriallarnio‘zlashtiribolishlarigaimkonbe
rish 
uchunso‘raladilar. Umumanolganda, 
uyvazifasiningkattamiqdorio‘quvchilarningta’limyutuqlarisifatigasalbiyta’sirko‘rsata
di. 
4-sinf o‘quvchilarigataqdimetilgantopshiriqlaridannamunalar 
1. Basketbolbo‘yichauchmingtachipta 1 dan 3000 gacharaqamlangan.
Raqamlari 112 bilantugaydiganchiptalargaegatomoshabinlarsovrinni 
qo‘lgakiritadilar. Barchasovrinlichiptalarningraqamlariniyozing. 
2. Ivanningbog‘idabayroq bor. Ba’zanosibqo‘yilganbayroqshimolga 
qarabvaba’zanboshqatomongaqarabhilpiraydi. 
Bayroqninimahilpirashgamajburqiladi? 
3. Er, Mars, Oy, Quyoshosmonjismlariningqaysibiriengissiq?
4. Agar zavoddaryogakattamiqdordaissiqsuvqo‘shsa, daryodabaliqva 
o‘simliklarbilannimasodirbo‘lishimumkinliginiyozing.
8-sinf o‘quvchilarigataqdimetilgantopshiriqlaridannamunalar 
1. Sakkizinchisinfda 30 nafaro‘quvchi bor. 
Sinfro‘yxatidantasodifiytanlangano‘quvchining 13 
yoshdankichikbo‘lishiehtimolligi1/5 nitashkiletadi. Bu 
sinfdanechtao‘quvchiningyoshi 13 yoshdankichik? 

---

615 
2. 
Ko‘zoynakvakontaktlilinzalarningqandayqilibyaxshiko‘rishlarigayordamberishiniqisq
achaizohlang.
3. Oliyamaktabgashamollabbordi. Birnechakundanso‘ng, maktabdagi 
do‘stlariningyarmi ham kasalbo‘libqoldi. O‘quvchilarningbirqismikasal 
bo‘libqolgani, 
qolganlariningesakasalbo‘lmaganinitushuntiribberadiganengasosiysababniayting.
TALIS (The Teaching and Learning International Survey) – rahbarva 
pedagogkadrlarningumumiyo‘rtata’limmuassasalaridao‘qitishvata’lim 
muhitinihamdao‘qituvchilarningishsharoitlarinio‘rganadi.
PIRLS (Progress in International Reading and Literacy Study) xalqaro 
tadqiqoti – boshlang‘ichmaktab 4- sinfo‘quvchilariningmatnnio‘qishva 
tushunishdarajasinio‘rganadivabaholaydi.Agar 
birortizimniyangilashgaqaratilganfaoliyatqisqamuddatli, 
yaxlittizimxususiyatigaegabo‘lib, 
faqatginatizimdagiayrimelementlarnio‘zgartirishgaxizmatqilsa u novatsiya 
(yangilanish) deb yuritiladi. Bordi-yu, 
faoliyatma’lumkonseptualyondashuvasosidaamalga 
oshirilib, 
uningnatijasimuayyantizimningrivojlanishigayokiunitubdano‘zgartirishgaxizmatqilsa, 
u innovatsiya (yangilikkiritish) deb ataladi. Boshqachaqilibaytganda, 
innovatsiya(ingl. “innovation” – yangilikkiritish) deb 
muayyantizimningichkituzilishinio‘zgartirishgaqaratilganfaoliyatgaaytiladi. 
Ta’limoluvchidayangig‘oya, me’yor, qoidalarniyaratish, o‘zgashaxslar 
tomonidanyaratilganilg‘org‘oyalar, me’yor, qoidalarnitabiiyqabulqilishga 

---

616 
oidsifatlar, 
malakalarnishakllantirishimkoniyatiniyaratadiganta’limgainnovatsionta’limdeyiladi. 
Innovatsionta’limjarayonida 
qo‘llaniladigantexnologiyalarinnovatsionta’limtexnologiyalariyokita’liminnovatsiyal
ari deb nomlanadi. 
Ta’liminnovatsiyalari – ta’limsohasiyokio‘quvjarayonidamavjud 
muammoniyangichayondashuvasosidaechishmaqsadidaqo‘llanilib, avvalgidan 
anchasamaralinatijanikafolatlayoladiganshakl, metodvatexnologiyalardaniboratb deb 
aytishmumkin. 
Bugungikundata’limtizimioldidaturganta’lim-
tarbiyasamaradorliginioshirishjahonta’limstandartlaridarajasidabilimberishhamdata’li
minnovatsiyalarnijoriyetishorqalihartomonlamaetukijodkorma’naviy boy, kasb-
hunarli, milliyvaumuminsoniyqadriyatlar, milliyistiqlolg‘oyasiruhidatarbiyalangan, 
o‘zmustaqil 
fikrigaegabarkamolshaxsnikamolgaetkazishkabivazifalarnihaletishda 
ta’limmuassasalariningpedagogikjamoasixususanharbir fan 
o‘qituvchisio‘zpedagogikfaoliyatinitubdano‘zgartirishilozim. 
Zamontalabigamuvofiqholdaharbir fan o‘qituvchisio‘ziningmutaxassisligini, 
chuquro‘zlashtirgan, pedagogik-psixologikhamdametodikbilim, 
ko‘nikmavamalakalarnipuxtaegallagan, ta’lim-
tarbiyajarayoninisamaradorliginioshiradiganzamonaviypedagogikvaaxborottexnologi
yalaridanxabardorvaularnita’limjarayonidaqo‘llayolishmalakasigaegabo‘lishibilanbir
gainnovatsionfaoliyategasibo‘lishilozim.
Harbirdarso‘qituvchidano‘zigaxosinnovatsiyalarni, 
ya’niijodiyyondashuvnitalabqiladi.Aynipaytdao‘qituvchiharbirdarsningmuallifihisobl

---

617 
anadi.CHunkio‘qituvchiushbudarsnitayyorlashdailg‘oro‘qituvchilartajribasigatayanad
i, uslubiyqo‘llanmalarnio‘rganadivahokazo.
Matematikadarsidao‘quvtarbiyajarayoniningbarchaelementlari 
o‘zarouyg‘unlikdabo‘ladi. Bularmaqsadvamazmun, vositalar, metodlar,
ta’limnitashkilkilishshakllaribilanuzviybog‘liq.Noan’anaviyta’limda 4 ta 
komponentuyg‘unlikdaamalgaoshiriladi.
Bularmaqsad, mazmun, faoliyat, natija.Demak, hozirgizamonmatematikasi 
darsiningasosiybelgilariquyidagilardaniborat:
- darsningdasturtalablarigamosligi; 
- harbirdarsmaqsadlarininganiqrejalashtirilishi;
- 
o‘quvmateriallariningsinfdataqsimqilibo‘zlashtirilishinita’minlashivarejalashtirilganta
’limnatijalarigaerishish;
- o‘quvchilarnisinfdatoliqtirmasdanfaolishlashlarinita’minlash; 
- 
o‘quvchilarningfangavabilimlarniegallashjarayonigabo‘lganqiziqishigae’tiborqaratish
vahokazo.