|
Kalit so’zlar
: hajmdor, kompozitsiya, faktura, hajm, natura, proporsiya,
darcha, reflex.
Ключевые слова
: объем, композиция, фактура, объем, натура, пропорция,
окно, рефлекс
Keywords:
volumetric, composition, invoice, volume, nature, scale, window,
reflex.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da estetik turkumdagi fanlarni o`qitilishiga
alohida e’tibor berilganligi, xususan uning “Uzluksiz ta’limni tashkil etish va
rivojlantirish printsiplari”[1] qismida uzluksiz ta’limning faoliyat ko`rsatish
printsiplaridan biri ta’limning ijtimoiylashuvi deb qaraldi. Unda ta’lim
oluvchilarda estetik boy dunyoqarashni hosil qilish, ularda yuksak ma’naviyat,
madaniyat va ijodiy fikrlashni shakllantirish lozimligi qayd etiladi
Mustaqil
mamlakatimizning Xalq maorifi sistemasining sifatidan yuksak darajaga
ko`taradigan omillardan biri – yosh mutaxassislarning ijodiy aspektda
tarbiyalanishi hisoblanadi.[2] Ayniqsa mamlakatimiz mustaqillikni mahkamlash
yo`lida takomillashayotgan siyosiy va iqtisodiy o`zgarishlar davrida xalq
ma`rifati sohasida ijodiy, estetik madaniyatli yosh mutaxassislarning
etishib chiqishi va ishga kirishib, yuksak malakalarga ega bo`lishi juda muhim.
Ushbu muammolarni amalga oshirishda tasviriy san`at mutaxassislariga o`rta
maxsus va yuqori ta`lim berish o`qish o`rinlarining tasviriy san`at
mashg`ulotlarini olib boruvchi o`qituvchilarning faoliyati katta rol` o`ynaydi, ularga
katta ma`suliyatli vazifalar yuklatiladi.
171
Rasm chizishni bilish, faqat rassomlar, dizaynerlar, me’morlar uchungina
emas, u o`qituvchilar, injenerlar, mediklar, quruvchilar, agronomlar,
harbiylar, olimlar uchun ham zarurdir. Ularning har biri o`z faoliyatlarida
rasm, sxemalar, diagrammalar, eskizlar orqali so`z bilan tushuntirib
bo`lmaydigan o`z g`oya va fikrlarini tasvirlab ko`rsatishga harakat qiladilar. Lekin
bu maktablarda tasviriy, amaliy va me’morchilik san’atlaridan chuqur va keng
bilim va malakalar berish kerak ekan, degan ma’noni bildirmaydi. Maktablar o`z
nomiga ko`ra umumiy o`rta ta’lim maktablari deb nomlanib, bolalarga boshqa
fanlar qatori tasviriy, amaliy va me’morchilik san’atlaridan umumiy, elementar
bilim va malakalar berishni vazifa qilib qo`yadi. YAna shuni ham qayd qilish
lozimki, umumiy o`rta ta’limmaktablari rassomlarni tayyorlamaydi, iqtidorli
bolalar bilan ishlash, ularni rivojlantirish bilan ham shug`ullanishni nazarda
tutmaydi. Rassomlar tayyorlash, iqtidorli bolalar bilan ishlash maktab
to`garaklarida, maxsus maktab va akademik litseylarda, kollej va oliy o`quv
yurtlarida amalga oshiriladi. SHuning uchun umumiy o`rta ta’lim maktablarida
haddan ziyod, bolalarni qiynab qo`yadigan, ortiqcha zo`riqishga olib keladigan
topshiriqlar berishga harakat qilish to`g`ri emas.
Biz o’qubchilarga ko’plab rassomlarimiz hayoti va ijodi haqida dars davomida
o’rgatib o’tamiz.Misol tariqasida O’rol
Tansiqboyev(manzarachi rassom)[3].
(1 rasm)
Bu ijodkorning ko’plab asarlaridan ma’naviy ozuqa olsa
bo’ladi .
«O’zbek portreti», «Oltin kuz», «Karvon», «Hosil»
kabi portret, manzara asarlarini biz o’quvchilarga individual
tazda o’rganish uchun berishimiz mumkin.
1 rasm
172
O’rol Tansiqboyevning “Menig qo’shig’im”asarida ham
yurtimizning go’zalligi,tabiatning toza ,ochiq, musaffo
ekanligini vatabiiy tarzda yuksak did bilan
tasvirlanganligi o’quchilar ongiga rasmlar orqali
yetqaza berish kerak. Maktabda tasviriy san’at
estetik tarbiyani amalga oshirishga yo`naltirilgan
asosiy o`quv predmeti hisoblanib, u quyidagi
yo`nalishlarda amalga oshiriladi:
-o`quvchilarning tabiat, san’at va hayotdagi go`zalliklarni idrok etishga
o`rgatish:
-o`quvchilarning estetik didini tarbiyalash, go`zaklikni baholay olish qobiliyati,
xaqiqiy go`zallikni xunik voqea va narsalardan farqlay bilishga o`rgatish;
-shaxsning tasviriy-ijodiy faoliyatida o`zini ko`rsata bilishga, hatti-harakatini
qo`llab-quvvatlash va hayotga go`zallik kiritish malakalarini o`stirish:
-bolalarning badiiy fikr doirasini kengaytirish va boshqalar.
Har qanday o`quv predmeti ta’lim mazmunida, albatta, o`zbek halqi yaratgan
beqiyos boy, madaniy va ma’naviy merosni o`ziga asos qilib olishi lozim.
SHunday ekan, o`zbek halqining dunyoga mashhur bo`lgan me’morchilik,
amaliy va tasviriy san’at asarlarini maktablarda boshqa materiallarga
qaraganda kengroq va chuqurroq o`rgatilishi talab etiladi. SHu bilan birga
maktablarda ta’lim mazmunining viloyat va shaharlar bo`yicha tabaqalashtirilishi
ham maqsadga muvofiqdir. CHunonchi, O`zbekistonning viloyat, shahar,
hattoki qishloqlarida amaliy san’at va me’morchilikning rivojlanishida o`ziga
xoslik bor. Buni Buxoro, Samarqand, Kattaqo`rg`on, Rishton, SHahrisabz,
Nurota, Marg`ilon, G’ijduvon, Urgut, Xo`jayli va boshqa shaharlarning san’atida
ham yaqqol ko`rish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
