Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 2)

Oltin yo'li”,
“
Nefrit yo'li”, “Sahro yo'li”
kabi savdo yo'llari faoliyat ko'rsatgan. [1] 
Bizga ma’lumi Buyuk ipak yo’li yurtimizning ham bir qancha hududlaridan 
o’tgan. Shulardan Surxondaryo, Qashqadaryo, Samarqand va Xorazm viloyatlarining 
bir qancha hududlarini qamrab olgan. [2] 
Buyuk ipak yo’lining Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlari hududida 
joylashgan ziyoratgohlarni 3D modelini yaratish deganda eng avval qanday dasturiy 
vositalar kerak bo’ladi, ushnu yuqorida keltirilgan hududlarda qanday ziyoratgohlar 
mavjudligi va ularning joylashish strukturasi yani, qaysi ziyoratgoh Buyuk Ipak 
Yo’liga yaqinligi. Ziyoratgohlar haqida umumiy ma’lumot, ziyoratgohlarning umumiy 
ko’rininshi va hokozolar haqidagi umumiy ma’lumot mavjud bo’lgandan so’ng 
yuqorida keltirilgan ma’lumotlar asosida ziyoratgohlarning 3D modeli ishlab 
chiqilishga tayyor bo’ladi. 
Grafik redaktorlar. Bu sinfga xos dasturlar grafik tasvirlarni qayta ishlash va 
yaratishga mo’ljallangan. Bularda quyidagi kategoriyalar mavjud: rastrli redaktorlar. 
vektorli redaktorlar va uch o‘lchamli redaktor grafika bilan ishlovchi dasturiy vositalar 
(3D- redaktorlar). [3] 
Rastrli redaktorlar, grafik obyekt, rastrni tashkil etuvchi nuqtalar kombinatsiyasi 
ko‘rinishida berilgan bo‘lsa, bu tasvirlarda ranglar va yorqinlik asosiy rolni o‘ynaydi.
Uch o’lchamli redaktorlar. Bu redaktorlardan uch o’lchamli kompozitsiyalarni 
yaratishda foydalaniladi. Ular ikki o‘ziga xos xususiyatga ega. Birinchidan, 
tasvirlanayotgan obyektni uch o’lchamliligini ko‘rsatish uchun obyekt sirti xossalari 
bilan yorug‘lik manbasi o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirni mos ravishda boshqarish, 
ikkinchidan, uch o’lchamli animatsiyani yaratish imkonini beradi. Shuning uchun ham 
uch o’lchavli grafika redaktorlari 3D-animatorlar deb ataladi.[4] 
Avvalambor ziyoratgohning 3D modeli yaratib olinadi, modelni yaratish uchun 
3Ds Max dasturi kerak bo’ladi. 3Ds Max dasturi orqali turli xildagi obyektlarning 3D 

---

416 
modelini modellashtirish mumkin. Yaratilgan obyektlarni Lumion dasturi orqali qayta 
ishlanganda reallikka yanada yaqinlashadi.
Yana kompyuter grafikasi qo’llaniladigan sohalarga to’xtalganda: Komp-yuter 
grafikasi quyidagi sohalarda keng ko’lamda qo’llaniladi: 
a)
Tibbiyot sohasida; 
b)
Arxitektura sohasida; 
c)
Kompyuter o’yinlarini yaratish sohasida; 
d)
Animatorlik sohalarida qo’llanilib kelinmoqda; 
Zamonaviy reklamada kompyuter grafikasi vositalaridan foydalanish reklama 
kompaniyasining rolini tubdan oshiradi va undan: 
a) Televideniyada; 
b) Xalqaro ko’rgazma va anjumanlarda; 
c) Interaktiv o’qitish tizimlarini ishlab chiqishda; 
d) Xalqaro tarmoqlarning elektron anjumanlarida; 
e) o’quv jarayonida foydalanish mumkin.[5] 
Xulosa qilib aytganda, “Buyuk ipak yo`li” Markaziy Osiyo 
xalqlarini siyosiy
, 
iqtisodiy madaniy va savdo sohasidagi hayotida katta o`rin tutgan. Ushbu o`lka xalqlari 
uchun bu yo`l juda katta ahamiyatga ega yo’l bo’lgan. Chunki G’arb va Sharq dunyosi 
hamda ularning xo`jalik ixtirolaridan kеng bahramand bo`lganlar.