Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 2)

Loyihalash 
- bu murakkab ijodiy jarayon bo'lib, 
unda har qanday buyumning, jumladan, kiyimning ham loyihasini ishlab chiqish ko'zda 

---

771 
tutilgan. Kiyimni loyihalash deganda, kiyimni tashkil etadigan detallar va materiallar 
kompleksi, shuningdek ularni o'zaro ulab-tikib, muayyan o'lchovdagi va shakldagi yaxlit 
buyum holiga keltirish usullari, vositalari tushuniladi. Loyihalash jarayonida buyumning 
hajmli detallarini, tekislikdagi tasvirini hosil qilishdan iborat bo'ladi. Detallarning o'lchov 
soni va shakli ular yig'ilganda xuddi shu o'lchov va ko'rinishini beradi. Kiyimlarni 
loyihalashda gavdadan o'lchov olish qoidalari va o'lchovlar asosida buyum asos chizmasini 
chizish, so'ng chizmadan andaza chiqarib tayyorlash qoidalarini o'rgatiladi. Kiyimni 
loyihalash bilan turli muassasalar shug'ullanadi. Bular - modalar uyi, tikuvchilik 
korxonalarining tajriba sexlari, maxsus loyihalash idoralari, ilmiy-tekshirish institutlari va 
laboratoriyalardir. Kiyimlarni modellashtirishda ijodiy yondashilib, kiyim modelini ijod 
qilish va asosiy andazadan model andazasini tayyorlash yo'llari o'rgatiladi. Bunda asos 
chizmasiga eskiz bo'yicha model chiziqlari kiritilib, yangi model andazasi hosil qilinadi. 
Kiyimlarni badiiy bezashda esa kiyimga turli bezaklarni kiyim turiga va vazifasiga qarab 
berib, ularni bezatish yo'llari o'rgatiladi. Bunda kiyimning assortimentiga, gazlamasiga, 
kiyimning kimga mo'ljallanganligiga qarab, bezak unsurlarini tanlash ijodiy jarayon 
ekanligi yaqqol ko'rinadi.
Xulosa, o'rnida shuni aytish joizki, xalq hunarmandchilik asoslarini egallashda yoshlar 
amaliy ko'nikma va malakalarga ega bo'ladilar: turli xildagi materiallarni tanlash va ularga 
ishlov berish; hunarmandchilik asboblari, moslamalari bilan ishlash; ma'lum sohalarda 
foydalaniladigan elektr va mexanizatsiyalashtirilgan qurilmalar, moslamalar va uskunalar 
bilan ishlash; buyumlarnihunarmandchilik asarlarini asrash, ta'mirlash va umrini uzaytirish; 
yo'lyo'riqli, operatsiyali, texnologik va ishlab chiqarish me'yoriy xujjatlar bilan ishlash; 
jarayonlarni amalga oshirish, bozor iqtisodiyoti sharoitida tayyorlangan buyumlarni va 
asarlarni iste'molga chiqarish va boshqalar. 
Dasturiy metodik ta’minot asosida “Xalq hunarmandchiligi va badiiy loyihalash”
da 
pedagogik dasturiy vositalarni yaratishda qoʻllaniladigan dinamik vositalar illustratsiyalar, 
animatsiyalar va video yaratish vositalari, maxsus dasturlar yordamida xuddi bir varaq oq 
qogʻozga qalam yoki ruсhka bilan har xil rasmlarni solish singari kompyuter ekranida 
siсhqonсha yordamida rasm сhizish, yаʻni tasvir tuzish, tuzatish va ularni harakatlantirish 
imkonini yаratdi. Bu dasturlar rasm solish programmalari yoki grafik redaktorlar 

---

772 
hisoblanib, ular yordamida tasvirning elementlari boshqarib boriladi. Bunday dasturlardan 
biri Adobe Illustratordir.