984
(chekkadagi) chetigacha bo’lgan masofa o’lchanadn (boshning tepasidan chakkagacha
21 sm). Bundan keyin quloqning tugmachasidan ensa suyagiiing o’rtasigacha bo’lgan
masofa aniqlanadi (11 sm).
Hosil bo’lgan o’lchovlarga asoslanib andaza yasaladi (114-rasm, b). Andaza
qalpoqning «boshga yopishib turadigan» fasoniga mos keladi. Bunday qalpoqning
diametri boshning
1
/
3
kattaligiga teng (qalpoq tepa qismidan to’qila boshlaganida buni
bilishning katta ahamnyati bor): «Boshga yopishib turadigan» qapoqni yo’g’on spisada
to’qitganda boshning olingan o’lchoviga (qalpoq tekis bo’lishi uchun) 1,5 sm qo’shish
kerak, yo’g’onligi o’rtacha bo’lgan ipdan to’qiganda esa buning hojati yo’q. Tanlangan
fason andazaga chiziladi. Masalan, dumaloq qalpoq boshni juda siqib turmasligi uchun
andaza o’lchamiga 8—10 sm qo’shish, polotnoning balandligini esa 3—4 sm oshirish
kerak. Agar qalpoq polotnolar shaklida to’qilib, ular keyin tikib ulanadigan bo’lsa,
qalpoqning gulini (naqshini) tanlaganda buni nazarda tutish kerak.
Chok tushadigan
joyda naqsh buzilmasin (naqshlar serbar tik yo’llardan iborat bo’lganda buning katta
ahamiyati bor).
Bunday qalpoq uchun 100 g jun ip (32/2-nomerli, 12—14 toladan iborat ip yoki 6—7
ta ingichka ip qo’shilgan 1 qat moxer ip — bunday ip kam ketadi) va 5- nomerli spisalar
kerak bo’ladi. Ko’ndalang yo’nalishda to’qish zichligi: 1 sm=1,5 halqa.
To’qish nusxasi: bo’rtma rezinka. Halqalar soni 3 ga bo’linadigai bo’lishi lozim, chetki
halqalar shu hisobga kiradi. Namuna uchun 24 halqa hosil qilinadi.
1-qator— ters halqa, 2 o’ng halqa to’kiladi.
3-qator —1 ters halqa to’qiladi, navbatdagi 2 halqani to’qish tartibi quyidagicha:
avvalo 2-halqa ipni orqa devorchasi orqali ilib olib, o’ng halqa qilib to’qiladi, so’ngra
bu halqani spisadan chiqarmasdan, 1-halqani oldingi devorchasi orqali ilib olib o’ng
halqa qilib to’qish kerak.
985
5-qator — 3-qator kabi boщdanadi. Qalpoq orqa (ensa) kismidan to’qila boshlaydi.
Spisada 18 halqa (12 sm) hosil qilinadi va bo’rtma rezinka nusxa to’qilishida 4 sm
to’qiladi. Shu tarzda to’qish davom ettirilib, har o’ng halqalar qatorida 5
halqadan
orttirib ketiladi (halqalar xomaki halqa hosil qilish yo’li bilan orttiriladi; xomaki halqa
hosil kilishda spisaga ipni o’zingdan chetga qaratib ilib olish kerak. Navbatdagi qatorda
bu xomaki halqa orqa devorchasidan ilib olib o’ng halqa qilib turiladi). Halqalar
quyidagicha orttiriladi: o’ng halqalardan hosil bo’lgan 1- katorda ikki o’ng halqa
to’qilgandan keyin 5 xomaki
halqa hosil qilinadi; navbatdagi shunday o’ng qatorda
o’ng halqalar oldida 5 ga xomaki halqa hosil qilinadi va shu tartibda navbatma-navbat
to’qiladi (bu holda ters halqalardan iborat yo’llar qiyshaymasdan, har ikkala gomonga
kengaya boradi). Har qaysi yo’lda 11 tadan, chetkilarida 6 tadan (milk hosil qiluvchi
halqalar bu hisobga kirmaydi) ters halqa xosil bo’lgach, bitta ham ortiqcha halqa
qo’shilmaydi. Natijada spisada 63 halqa (42 sm) va polotnoning balandligi 16 sm
bo’ladi. Shundan keyin 5—6 sm tekis qilib to’qilib halqalar soni kamaytirila boshlaydi,
buning uchun o’ng halqalardan iborat har qatorda 5 marta 2 halqa ters halqa qilib birga
ko’shib to’qiladi (to’qilayotgan yo’llar
qiyshaymasligi uchun, kamaytirilayotgan
halqala rni xuddi orttirilgan halqalar kabi joylashtirish kerak). Halqalar sonini
kamaytirishng spisada 18 halqa (dastlabki soni) 1 qolguncha davom ettirish kerak. 18
halqani 9 tadan ikki kismga bo’lib, gardish (jiyak) ning
har yarmini alohida-alhida
28—29 sm uzunligida to’qish, so’ngra ularni ustma-ust chalishtirib qo’yib, uchlarini
biriktirish, gardishni qalpoqqa (polotnoga) salgina burishtirib tikish (ulash) kerak
(qalpoqning orqasidagi 18 halqani tarang tortib qo’yish lozim).
Chetlari qavariq qalpoq. (116-rasm). 56—57- razmer. Bu qalpoq uchun 100-120 g jun
ip (32/2- nomerli, 17—20 r qat ip) va 5- hamda 6- nomerli spisalar kerak bo’ladi.
Bunday qalpoqni 1 qatli 40-50 g moxer ipdan to’qilsa ham bo’ladi. Bu holda moxer
ipga shu rangdagi 32/2- nomerli ingichka ipdan 10—12 tola yoki Riga ipidan 3-4 tola
qo’shish talab qilinadi.
Qalpoqning tepa qismi paypoq nusxa to’qilishida va gardishi (jiyagi) 1x1 rezinka nusxa
to’qilishida to’qiladi. Qalpoqning chetlari (sovoni) bo’rtma jingalak silib to’qiladi
986
(halqalar soni 4 ta bo’lishi lozim, yana 2 chetki halqa qo’shiladi.Namuna uchun spisada
30 halqa hosil qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
