Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 
1.Artyushevskiy S.S. Abramovich I.R Motivatsiya sportivnoy deyatelnosti v 
razlichnыx vidax sporta.Materialы vidax sporta. Materialы VI Mejdunarodnoy 
nauchnoy konferensii psixologov fizicheskoy kulturы i sporta “Rudikovskoy
chteniya” 2-5 iyunya.M..2009. 

---

368 
2.Bleer.A.N. Psixologicheskie mexanizmы formirovaniya aktivnosti edinaborsa 
Materialы V Mejdunarodoy nuchno –prakticheskoy konferensii psixologov 
fizicheskoy kulturы i sporta “Rudikovskie chteniya” 2-5 iyunya.M.:2009. 
3.Brayent.Dj.Kritte. “Psixologiya v sovremennom sporte” M..Fi.S 1978
4. Gapparov.Z.G. “YAkka kurashchilarni psixologik tayyorlash”(Erkin kurash 
misolida). Toshkent.2010. 
5.Gapparov.Z.G.Sportivnaya psixologiya OOO “Mexridaryo”
Toshkent.2009.

---

369 
ФИО автора: 
Rahmanova Nafisa Azatbekovna 
ChDPI o’qituvchisi, Xalq ta’limi a’lochisi 
Название публикации:
«YUSUF XOS HOJIBNING “QUTADG’U BILIG” 
DOSTONINI MUAMMOLI DARS USULIDA O’RGANISH» 
Annotatsiya: 
o’quvchilarning faolligini oshirishga qaratilgan zamonaviy dars 
usullaridan biri muammoli dars hisoblanadi. Muammoli ta’lim deganda o’qituvchi 
rahbarligida muammoli vaziyat vujudga keltirilib, mazkur muammo o’quvchilar 
tomonidan mustaqil hal qilinadigan ta’lim jarayoniga aytiladi. Maqolada muammoli 
darsning didaktik maqsadlari va bosqichlari Yusuf Xos Hojibning “Qutadg’u bilig” 
dostonini o’rganish misolida ko’rsatib berilgan
. 
Kalit so’zlar
: muammoli ta’lim
 
texnologiyalari, munozarali dars, muammoli dars, 
darsning didaktik maqsadi, muammoli vaziyat, muammoli savol.
 
Muammoli ta’lim texnologiyalariga misol bo’luvchi muammoli dars, munozarali 
darslar umumiy o’rta ta’lim maktablari ta’lim jarayonida salmoqli o’rin egallaydi. 
Muammoli ta’lim deganda o’qituvchi rahbarligida muammoli vaziyat vujudga 
keltirilib, mazkur muammo o’quvchilarning faol mustaqil faoliyati natijasida bilim, 
ko’nikma, malakalarni ijodiy o’zlashtirish va aqliy faoliyatni rivojlantirishga imkon 
beradigan ta’lim jarayonini tashkil etish nazarda tutiladi. Muammoli darslarning 
didaktik maqsadi quyidagilardan iborat:1) o’quvchilarning avvalgi bilimlaridan 
foydalanib, yangi bilimlarni egallash ko’nikmasini rivojlantirish; 2) bilimlarni ijodiy 
o’zlashtirish va amalda qo’llay olish malakalarini shakllantirish; 3) o’quvchilarning 
izlanuvchanligi, qiziqishi, mantiqiy tafakkuri, aqliy kamoloti, zakovatini rivojlantirish. 
Darsning samaradorligi, shubhasiz, o’qituvchining mavzu matni bo’yicha muammoli 
vaziyatlar keltirib chiqaradigan savollar tuza olishiga bog’liq. 
Ma’lumki, umumiy o’rta ta’lim maktablarining 11-sinfida va akademik litseyning 
2-bosqichida Yusuf Xos Hojibning “Qutadg’u bilig” dostonini o’rganish ko’zda 
tutilgan.O’quvchilarning yoshini hisobga olib, mavzuni seminar darsi, munozarali 
dars, muammoli dars usullarida o’tish yaxshi natija beradi. Darsning bunday shakllari 

---

370 
o’quvchilarning faolligini oshirishga qaratilgan bo’lib, muammoli vaziyat 
o’quvchilarda aqliy izlanish ko’nikmalarini shakllantiradi [1; 314]. 
“Qutadg’u bilig” dostonini muammoli dars usulida o’tish uchun o’quvchilarga 
oldindan dostonning professor Boqijon To’xliyev tomonidan hozirgi o’zbek tilidagi 
bolalarbop bayonini [4; 9-144], Alisher Navoiyning “Saddi Iskandariy” dostonining 
nasriy bayoni, “Mahbub ul-qulub” asarini o’qib chiqish vazifa qilib topshiriladi.
Darsning tashkiliy qismidan keyin o’qituvchi o’quvchilarni teng sonli guruhlarga 
ajratadi va guruh sardorlarini belgilaydi. Guruhlarga kartochkalar tarqatiladi.Ularda 
muammoli savollar yozilgan bo’ladi. Masalan,