Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

 
1.
 
INGLIZ TILINI INGLIZ FILMLARI ORQALI O’RGANISHNING 
FOYDALI JIHATLARI 
 
Til o’rganishdagi eng muhim jihat bu tilni qaysi usul orqali o’rganishni va qaysi 
usullardan doimiy muntazam ravishda foydalanishni tanlab olish hisoblanadi. 
Yuqorida keltirilganidek, bu bu borada ko’plab tadqiqotlar olib borilmoqda va yaqin 
tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, ingliz tilini hech qanday eski usullardan 
foydalanmasdan, masalan, lug’at yodlash, yoki grammatik mashqlarni bajarib tahlil 
qilish va shu kabi eski va samarasiz usullardan voz kechgan holda zamon talablariga 
muvofiq ravishda ham o’rganish mumkin. Ingliz tilini zamonaviy usulda o’rganishning 
eng samarali yo’li bu tilni ingliz filmlarini ko’rish orqali o’rganishdadir.
Doktor Parupalli Srinivas Rao aytganidek, “O’quvchilar ingliz tilida 
so'zlashuvchilarning haqiqiy ovozlarini tinglash orqali tilning to'g'ri talaffuzi va 
aksentini o'rganadilar. Shu sababli, butun dunyoda ingliz tili chet el yoki ikkinchi til 
sifatida o'qitiladigan chet tili xonalarida taglavhali videofilmlardan foydalanish 
nihoyatda ko'paymoqda.” [1;5]; Bu esa ingliz tilidagi filmlarni muntazam ko’rish 
orqali bu tilni tez va eng muhimi chiroyli o’rganish mumkinligining yaqqol isboti desak 
mubolag’a bo’lmaydi.
Ingliz tilini filmlar orqali o’rganishning yana bir foydali tarafi shundaki, bunda 
til o’rganuvchilari tilni o’zlariga qulay vaqtda va joyda shunchaki o’z qurilmalaridan 
foydalangan holda o’rganish imkoniga ega bo’ladilar. Bu esa turli xil til kurslariga, 
yoxud mashg’ulotlarga qatnashishdan ko’ra o’rganuvchilar uchun anchagina qulay va 
osondir. Bu usul nafaqat o’rganuvchilar uchun tilni o’rganishda, balki o’zlarida 
mustaqil ta’lim bilan shug’ullanish qobiliyatlarini o’stirishda ham katta ahamiyatga 
ega. Sababi, ma’lum mashg’ulotlarga qatnashib til o’rganilgan paytda til o’rganuvchi 
kimningdir nazorati ostida o’rganadi va kamdan-kam holatlardagina o’rganuvchilar 
o’zlarida mustaqil o’qish qobiliyatini saqlab qolishadi, ingliz tilini kinofilmlar orqali 
o’rganganda esa bu holatning mutlaqo aksi kuzatiladi. O’quvchilardan talab etiladigan 
yagona narsa bu to’g’ri, ya’ni o’z til bilish darajasiga mos kinofilmni tanlay olish va 
uni tomosha qilishdir.
Yana shuni ham ta’kidlab o’tish kerakki, bu tilni filmlar orqali o’rganayotganda 
agar o’rganuvchi o’zi yoqtirgan filmini ko’rib o’rgansa, tilni o’rganish yanada 
osonlashadi. Hattoki, bu o’rganuvchi uchun o’zi yoqtirgan filmni asl o’z nusxasida 
yoxud muqobilida ko’ra olishi uchun ham imkondir. “Tabiiyki, inson o’zi yoqtirgan 

---

275 
filmini ko’rganida, juda ko’p hollarda, u bu filmni maroq va katta qiziqish ila ko’radi 
va zerikishga o’rin qolmaydi, bu esa ingliz tilini filmlar orqali o’rganishning yana bir 
muhim va foydali jihati hisoblanadi. Sababi ko’pchilik til o’rganuvchilari ingliz tilini 
boshqa usullar bilan o’rganishganida ularda qiziqish, o’sha tilni o’rganish uchun 
xohish yetishmaydi, juda ko’p o’rganuvchilardan tilni nima sababdan hali ham o’rgana 
olmayotganligi haqida so’ralganda, ularning 3/1 qismi til o’rganishni zerikarli jarayon 
ekanligi va har xil mashqlar, yangi so’zlarni yozib yodlash, grammatik qoidalar va 
hokazolarni yodlash ular uchun qiyinchilik tug’dirishi va bu zerikarli va mashaqqatli 
jarayon ekanligi haqida shikoyat qilishadi.” [2;2]; Ko’pchilik o’rganuvchilar esa har 
doim bir xil vazifalarni bajarish va bir usullardan foydalanib til o’rganishdan oradan 
ma’lum vaqt o’tib zerikishadi, lekin o’rganuvchilar har safar har xil filmlarni tomosha 
qilishlari mumkin, agarda ular ingliz tilini ingliz tilidagi filmlar orqali o’rganishsa.
Ba’zan shunday holatlar ham uchraydiki, ingliz tilini o’rganuvchilar ingliz tilida film 
tomosha qilishayotganda har bir so’zni ma’nosini bilmasa ham uni tushuna olishadi. 
Qisqa qilib aytadigan bo’lsak, inglizcha va ingliz tilidagi filmlarni tomosha qilish ingliz 
tilini o’rganishni qiziqarli jarayonga aylantiradi. 
Undan tashqari, butun dunyoda ingliz tili chet el yoki ikkinchi til sifatida 
o'qitiladigan chet tili xonalarida taglavhali videofilmlardan foydalanish nihoyatda 
ko'paymoqda. Buning asosiy sababi esa ingliz tilini videofilmlar orqali o’rganishning 
afzalliklari ko’pligidadir. Zamon o’zgargani sari, til o’rganish usullari ham o’zgarib, 
yangilanib bormoqda, ba’zi holatlarda esa ma’lum bo’lgan metodlarga o’zgartirish 
kiritib zamon talablariga moslashtirilmoqda.