|
Adabiyotlar
1. Ochilov М. Yangi pedagogik texnologiyalar. - Qarshi: Nasaf, 2000.
2. Sayidaxmedov N. Yangi pedagogik texnologiyalar. - Toshkent: Moliya, 2003.
3. Tolipova J.O., G'ofurov A.T.. Biologiya ta’limi texnologiyalari. - Т.:
O'qituvchi, 2002.
4. Tolipova J.O.,. G'ofurov A.T. Biologiya o'qitish metodikasi. Pedagogika oliy
o'quv yurtlari talabalari uchun darslik. - T.:, Moliya-iqtisod, 2007.
5. Tolipova J.O., G'ofurov A.T. Biologiya o'qitish metodikasi. O'quv-metodik
qo'llanma. - Т.: «Bilim» 2004.
91
ФИО автора:
Iroda Qarshiyeva
Termiz Davlat Pedagogika Instituti
Maktabgacha ta’lim yo’nalishi
1-kurs magistranti
ФИО научного руководителя:
Xolboyeva Gulnora
Termiz Davlat Pedagogika Instituti o’qituvchisi
Название публикации:
«MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDA
BOLANING MAKTAB TA’LIMIGA TAYYORLIGIGI MASALALARI»
Annotatsiya:
ushbu maqolada maktabgacha yoshdagi bolalarni ta`lim jarayoniga aqliy
va ijtimoiy tayyorlashning ijtimoiy-psixologik imkonyatlarini rivojlantirish to`g`risida
tavsiyalar berilgan.
Аннотация:
В статье даны рекомендации по развитию социально-
психологических возможностей психической и социальной подготовки
дошкольников к образовательному процессу.
Annotation:
This article provides recommendations for the development of socio-
psychological capabilities of mental and social preparation of preschool children for
the educational process.
Kalit so’zlar:
o`qish, rivojlanish tarbiya, diqqat, xotira,tarbiyachi, idrok, ong, axloqiy-
xissiy.
Keywords:
reading, developmental upbringing, attention, memory, educator,
cognition, mind, moral-emotional.
Ключевые слова:
чтение, развивающее воспитание, внимание, память,
воспитатель, познание, мышление, нравственно-эмоциональное.
Maktabgacha ta’lim sohasi uzluksiz ta’lim tizimining dastlabki poydevori bo’lib,
bolani maktabga tayyorlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Hozirgi davrda bu ta’lim
sohasi davlat siyosati darajasiga ko’tarilishi bejiz emas. Bu borada davlatimiz
92
tomonidan qabul qilingan qator farmon, qaror va farmoyishlar maktabgacha ta’lim
tizimini tubdan isloh qilishga yo’naltirilganligi barchaning e’tiboridadir. Prezidentimiz
Shavkat Mirziyoyevning maktabgacha ta’lim tizimini tubdan isloh qilish yuzasidan
qabul qilingan qaror va farmoyishlari bugungi kunda maktabgacha ta’lim dasturlari va
o‘quv-tarbiyaviy rejalariga qo‘yilgan davlat talablarini takomillashtirish, maktabgacha
ta’limga qamrab olinayotgan bolalarni maktab ta’limiga to‘laqonli ravishda tayyorlab
berish ishlarini o‘z ichiga oladi. Bu qarorlar ichida tarixiy qaror sifatida e’tirof etilgan
va 2016 yil 30-dekabrda qabul qilingan “2017-2021 yillarda maktabgacha ta’lim
tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2707-sonli qaror
dastur sifatida faoliyat boshladi. Hozirgi davrda sodir bo’layotgan innovatsion
jarayonlarda ta’lim-tarbiya tizimi oldidagi muammolarni hal etish uchun yangi
axborotni o’zlashtirish va o’zlashtirgan bilimlarini o’zlari tomonidan baholashga qodir,
zarur qarorlar qabul qiluvchi, mustaqil va erkin fikrlaydigan shaxslarga aylanadi.
12
Respublikada maktabgacha ta’lim tizimi bo'yicha qabul qilingan Ilk va
maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo'yiladigan Davlat talablari, "Ilk qadam"
dasturi bolalarni maktab ta’limiga tayyorlashdek zarur ishni ta'minlaydi. Ya’ni, bu
o'rinda maktabgacha ta'lim muassasasi va maktab ishidagi izchillik katta ahamiyat kasb
etadi. Bu izchillik ta'lim tizimining barcha bo'g'inlari orqali ta’minlanib, izchillikni
amalga oshirishning mavjud imkoniyatlari, ta’lim tizimi va uning tarkibiy va g'oyaviy
tuzilishi tamoyillari asosida amalga oshiriladi.
Ilmiy kuzatish va tadqiqotlarda inson o’z hayoti davomida oladigan barcha
ma’lumotning yetmish foizini besh yoshgacha bo’lgan davrda olib ulgurishi
keltirilgan. Darhaqiqat, bu davrda inson bolasi dunyoni anglaydi, o’z ona tilini
o’zlashtiradi, ota-ona, oila, mahalla, Vatanga mehri uyg’onadi, umr davomida oladigan
bilimlarga zamin hozirlaydi. Bunda eng avvalo oila asosiy rol o’ynasa, maktabgacha
ta’lim tashkilotining hissasi ham bu borada muhim ahamiyat kasb etadi. Maktabgacha
12
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “2017-2021 yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish
chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-2707-son Qarori2016 yil 29 dekabr www.lex.uz
93
yoshdagi bolalarni maktab ta’limiga tayyorlash bu - o'qitish samaradorligini
oshirishdagi muhim jihat hisoblanadi.
Maktabda o'qishga tayyorgarlik
-
bu maktabgacha ta’lim muassasasi va oilada
bolalarga berilgan ta’lim-tarbiyaning muhim natijasidir. U maktab bolaga qo'yadigan
talablar majmuyi orqali aniqlanadi. Bu talablarning o'ziga xos tomoni o'quvchining
yangi sotsial-psixologik o'rni, u bajarishi lozim bo'lgan yangi vazifa va burchlarni
o'zida mujassam qiladi.
Kichik maktab davri 6-7 yoshdan boshlanib to 9-10 yoshgacha davom etadi. Bu
davrda bola u maktab o’quvchilariga qo’yiladigan har xil talablar bilan tanishadi, fan
asoslarini o’rganish uchun biologik va psixologik jihatdan tayyorlanadi. Uning
psixikasi bilim olishga yetadigan darajada rivojlanadi. Shu yoshdagi bola idrokining
o’tkirligi, ravshanligi, sofligi, anikligi, o’zining qiziquvchanligi, ishonuvchanligi,
xayolining yorqinligi, xotirasining kuchliligi, tafakkurning yaqqolligi bilan boshka
yoshdagi bolalardan ajralib turadi.
Maktab ta’limiga tayyorlanyotgan bolada diqqat nisbatan uzoq muddatli va
shartli barqaror bo’ladi. Kichik maktab yoshidagi bolalarning asosiy faoliyati o’qish
hisoblanadi.
Bola hayotida maktabdagi o'qitish jarayoni atrofdagilar bilan munosabat tizimini
o'zgarishiga aloqador muhim davrdir. Bunda ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lgan o'quv
faoliyati bola hayotida markaziy o'rinni egallaydi. Bunda erkin o'yin faoliyatini farqli
ravishda majburiy faoliyat egallaydi.
Bolaning maktabga borishi uning psixologik rivojlanishi va shaxsning
shakllanishidagi o’rni nihoyatda katta. Bola o’quv faoliyatida o’qituvchi rahbarligi
ostida inson ongining turli asosiy shakllari mazmunini egallaydi va insoniy an’analar
asosida harakat qilishni o’rganadi.
O’quv faoliyatida bola o’z irodasini o’quv maqsadlariga erishish uchun mashq
qildiradi. O’quv faoliyati boladan nutq, diqqat, xotira, tasavvur va tafakkurini kerakli
darajada rivojlanishini talab etgan holda, bola shaxsi rivojlanishi uchun yangi
sharoitlarni yaratadi. Birinchi bor maktabga kelgan bola o’z atrofidagilar bilan
psixologik jihatdan yangi munosabat tizimiga o’tadi. U o’zining hayoti tubdan
94
o’zgarganini, unga yangi majburiyatlar nafaqat har kuni maktabga borish, balki o’quv
faoliyati talablariga bo’ysunish ham yuklatilganligini his eta boshlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
