44
ФИО автора:
Isoqova Gulchehra Nekbayevna
Toshkent irrigatsiya va qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash
muhandislari instituti
Milliy tadqiqot universiteti Buxoro tabiiy resurslarni boshqarish instituti,yoshlar
bilan
ishlash,ma’naviyat va ma’rifat bo’limi boshlig’i
Название публикации:
«MILLIY QADRIYATLAR VA MA’NAVIY MEROS
BUYUK KELAJAKNING MUSTAHKAM POYDEVORIDIR»
Annotatsiya
: Ushbu maqolada taraqqiyot strategiyasining muhim va ajralmas qismi
bo’lgan xalqimizning buyuk qadriyatlari, milliy ma’naviyatimiz- ning bitmas-
tuganmas xazinasi bo’lgan badiiy merosimizning ahamiyati haqida gap boradi.
Abstract
:
This article discusses the great values of our people, an important and
integral part of the development strategy, the importance of our artistic heritage,
which is an inexhaustible treasure of our national spirituality.
Аннотация:
В данной статье рассматриваются великие ценности нашего
народа, важная и неотъемлемая
часть стратегии развития, значение нашего
художественного наследия, являющегося неиссякаемым сокровищем нашей
национальной духовности.
Kalit so’zlar:
Strategiya, taraqqiyot, milliy qadriyatlar,ma’naviy meros,adabiyot, xalq
og’zaki ijodi.
Ключевые слова:
Стратегия,
развитие, национальные ценности,
духовное наследие, литература, фольклор.
Keywords:
Strategy, Development, National Values,
Spiritual Heritage,
Literature, Folklore.
Taraqqiyot strategiyasining V bandida “O‘zbek xalqining milliy qadriyatlari va
ma’naviy merosini asrab-avaylash, keng ommalashtirish hamda rivojlantirishni davlat
tomonidan qo‘llab-quvvatlash” degan maxsus qism kiritilgan. Xo’sh,bundan kelib
chiqadigan xulosa nima? Milliy qadriyatimizning ma’naviy va moddiy merosini asrab-
avaylash nima uchun kerak,bu bizga nima beradi va kelajagimizga qanday ta’sir qilishi
mumkin?! Buni bilish uchun ma’naviy qadriyatimizning o’lmas qismi bo’lgan
45
adabiyotimizning ma’lum bir jihatlariga e’tibor berishimizning o’zi kifoya qiladi.Xalq
og’zaki ijodining betakror durdonalari bo’lgan dostonlar milliy o’zligimizni anglash
va g’urur tuyg’usini shakllantirish uchun muhim manbalardan biridir.Shundan kelib
chiqib dostonchilik festivallari, baxshilar ko’rik-tanlovlari bejizga tshkil etimayotgani
bunga yaqqol dalildir.”Ravshan ” dostonida malika
Zulxumor birgina yuzining
ko’rmanasi uchun bir lagan tilla so’raydi,tirikchiligini esa bozorga qalpoq tikib sotish
bilan o’tkazadi.Barchinning mardligi, Qaldirg’ochning akaga bo’lgan oqibati, ruhiy
daldasi,”Kuntug’mish” dostonidagi Xolbekaning har qanday sharoitda ham qilgan
sabr-qanoati hozirgi davrimizdagi har bir yosh avlod
uchun bitmas-tuganmas ibrat
vazifasini o’taydi.Yohud “Alpomish” dostonida chupronto’yda bola uchun la’liga
sakson tillo tashlaydi,Hakimbek yetti yoshida Alp nomini oladi,Kuntug’mish ham,
Alpomish ham o’n to’rt yoshida ilm-u hunar,kasb-kamolot hosil qilishadi.Bu bilan
xalqimiz qay darajada bolajon xalq ekanligi, yosh avlod qadrining qanchalar yuksak
ko’tarilganligi, bola tarbiyasiga qay darajada e’tibor berganligining guvohi bo’lishimiz
mumkin. XI
asrda yaratilgan ilk badiiy doston bo’lgan “Qutadg’u bilig” asarida shunday misralar
keltiriladi:”Uluglar ne bersa, yemasman dema, Ilik sun, og’iz ur, yemasang yema”. Bu
bilan ulug’larni ardoqlash, ularning boy tajribasidan foydalanishga urg’u beriladi. Ayni
shu asrda yaratilgan “Devoni lug’otit-turk” asarida :”Qo’ni-qo’shni ag’ishqa, Qilg’il
anga ag’irlik.Artut alib anulg’il ,Ezgu tovar o’gurluq”, -deydi. Bu bilan qo’ni-
qo’shnilar bir-biri bilan mehribon bo’lishi lozimligi, qo’shnisi bir nima bersa, undan
ortiqroq qilib qaytarishi lozimligi uqtiriladi.”Qaraxitoyi xanning to’rqusi telim,
tenglamazib bichmas” maqolida isrofgarchilikning oldini olish,”O’d
kechar kishi
to’ymas, yalinguq o’g’li mangu qolmas” maqolida umrning g’animat ekanligi,”Uma
kelsa, qut kelur”da xalqimizga xos mehmondo’stlik kabi go’yalar haqida
aytiladi,undan ibratli xulosa chiqarilishiga undaydi. Har bir inson o’zligi bilan, o’z
iqtidori bilan kezi kelganda faxrlanishi va bundan unumli foydalanishi kerak. Hazrat
Alisher Navoiy “Muhokamat ul-lug’atayn” asarida:” So’zum uldur, xayolimg’a andoq
kelurkim, so’zum kavkabasi avjdin quyi inmag’ay va avjdin quyi yerni beganmagay”,-
deydi. Yuqorida aytgan fikrimizni mana shular tasdig’i desak mubolag’a bo’lmaydi.
46
Bizning moddiy va madaniy merosimiz faqatgina badiiy manbalardan iborat
emas.Ming yillar davomida shakllangan qadriyatlar, turli xalqlar bosqini va ular bilan
omuxtalashgan bitmas-tuganmas xazinamiz mavjud. Chunonchi, haligacha jahonning
eng yirik davlatlari e’tiqod qiladigan maslaklarning asoslari ham bizning ota-
bobolarimizga borib taqaladi. Zardushtiylik diniga ixlos qilgan qadimiy ajdodlarimiz
olovni muqaddas bilishgan bo’lsa, hozirgi kunda ulkan hind diyorining bir qancha xalqi
hali ham olovni muqaddas bilishadi. Katta ma’naviy
meros sanalgan Buddaviylik
ta’limotining qadimiy ildizlari Surxon vohasidan topilganligi ham qanday ulug’
xalqning avlodlari ekanligimizdan dalolatdir. Dunyo tillarining taraqqiyotida ham
turkiy tillarning o’rni beqiyos. Masalan, arab tilida qo’llanadigan “umma” so’zining
qadimgi turkiylarda onalik xudosi bo’lgan “Umay” so’zidan kelib chiqqan. Hozirda
biz tilimizda qo’’laydiga “ona” so’zi ham ayni shu so’zning o’zgargan shaklidir.Butun
dunyo qo’llaydigan “Tovar” so’zi ham “Devoni lug’otit turk” asarida
“mol”,”buyum”,”narsa” ma’nolarida keltirilgan. Keltirganlarimiz hamma uchun
ma’lum va qadrli bo’lgan so’zlardir. Bundan so’zlarni
yuzlab emas, minglab
keltirishimiz
mumkin.
Hazrat
Alisher
Navoiy
bekorga:
”So’zkim,
insonnni
judo
ayladi
hayvondin,
Bilkim, guhari sharifroq yo’q ondin “,-deb aytmagan.
Hozirgi kecha-kunimizda olib borilayotgan ishlar, milliy qadriyatlarimiz va moddiy-
madaniy merosimiz naqadar beqiyos va ulug’vor ekanligidan dalolatdir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
