Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

Metroplitenni  loyihalash. Sanoat korxonalari va turar-joy komplekslarining 
ortib  borishi,  shahar  chegaralarining  kengayishi,  mehnatkashlarning  dam  olish 
zonalarini tashkil qilish shahar transport vositasini, birinchi navbatda nihoyatda 
qulay  va  manzilga  tez  etkazib  qo‘yuvchi  metro  qurilishiga  ilmiy  yondoshishni 
talab etadi. 
Metroni  loyihalashning  asosiy  yo‘nalishi  shahar  rivojlanishining  bosh 
rejasiga  muvofiq,  metro  tarmoqlarining  bosh  sxemasi  asosida  yirik  sanoat 
korxonalariga  va  dam  olish  muassasalariga  xizmat  ko‘rsatishga  mo‘ljallanib 
passajir  oqimining  kattaligi  va  yo‘nalishi,  shahar  va  shahar  atrofidagi  passajir 
transporti  bilan  zarur  bo‘lgan  bog‘lanishlar  hisobga  olinadi.  Metro  uzoq  
masofani  bosib  o‘tuvchi  passajirlar  uchun  qulay,  shuning  uchun  stansiyalar 
orasidagi  masofa  1-2  km  belgilanadi.  Berlin,  Madrid,  Milan,  Buynos-Ayres, 
Toronto va boshqa Evropa va Amerika shaharlarida 500-800m qilib belgilanadi. 
Parij,  San-Fransisko,  Los-Anjeles,  Nьyu-York  stansiyalari  orasi  3-6  km  ni 
tashkil  etadi.  Ular  oddiy  yo‘llar  orqali  qisqa  va  qulay  o‘tish  joylari  bilan 
tutashtirilgan. 

---

  55 
 
 
Metropoliten  tarmoqlarini  joylashtirish  chuqurligi,  tonnel  inshootlarining 
turlari  va  bu  ishlarni  olib  borish  usullari  chuqur  taxlildan  o‘tgan  qurilish, 
muxandislik-geologik,  texnik-iqtisodiy  va  h,q.  tadqiqotlar  asosida  o‘rnatiladi. 
Past chuqurlikda joylashgan metro tarmoqlari nisbatan iqtisodiy tejamli bo‘ladi. 
Ular qulay bo‘lib, ekspluatatsiyasi ham arzondir. Yo‘lovchi poezdlarga kelish va 
bekatlarga chiqish uchun kam vaqt sarflaydi. Past chuqurlikda joylashgan metro 
tonnellari odatda 10-15 m chuqurlikda joylashadi. CHuqur joylashgan (30-50m) 
metro  tonellari  esa  er  osti  xo‘jaligi  rivojlangan,  zich  holatda  joylashgan  ko‘p 
qavatli  rayonlarda,  bundan  tashqari  noqulay  geologik  va  gidrogeologik 
sharoitlarda past chuqurlikda joylashuvchi metro yo‘nalishlarini loyixalash iloji 
bo‘lmagan  vaziyatlarda  loyihalanadi.  CHuqur  joylashadigan  metro  tarmoqlari 
shaxarning me’yoriy  hayotiga, binolarning ustuvorligiga va er osti muhandislik 
tarmoqlariga deyarli ta’sir ko‘rsatmaydi.