Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

 
5.13.
 
Y
OG
‘
OCH  KONSTRUKSIYALAR
 
 
Yog‘och  -  bebaho  qurilish  materialidir.  Yog‘och  materialining  zahirasi 
MDH  davlatlari  ichida  Rossiya  xududida  eng ko‘p  edi va shuning  uchun ilgari 
ham,    hozirda  ham  juda  ko‘p      mamlakatlarga  yog‘och  materialini  asosan 
Rossiya  eksport  qiladi,  shu  jumladan    O‘zbyokiston  respublikasi  qurilishlarida 
ishlatiladigan sara yog‘och materiallari ham  asosan Rossiyadan olinadi.  
Yog‘och materiallari asosan ikki turdagi daraxtlardan olinadi: igna bargli 
va yaproqli.  
Qurilishdagi  yog‘och  konstruksiyalari  asosan  igna  bargli  yog‘och 
daraxtlaridan  tayyorlanadi.  Bular  qarag‘ay,  qora  qarag‘ay,  tilog‘och,  oq 
qarag‘aylardir.  O‘rmonchilik  xo‘jaligida  eng  ko‘p  tarqalgan  yaproqli  yog‘och 
daraxti  -  bu  oq  qayindir.  Eman,  qayrag‘och,  tog‘terak  zaxiralari  endi 
ko‘paytirilmoqda.  Oq  qayin  va  tilog‘ochlar  fanera  tayyorlash  sanoatida  asosiy 
xom-ashyo materiallari hisoblanadi. 
YOg‘och  va  ayniqsa  keyingi  yillarda  qurilishga  keskin  kirib  kelayotgan 
plastmassa  konstruksiyalari  engil  qurilish  konstruksiyalari    bo‘lib,  ularni 
qo‘llash  qurilishdagi  eng  muhim  yo‘nalish,  qurilish  ishlab-chiqarishini 
tezlashtirish va samaradorligini oshirishga olib keldi.  
YOg‘och  kuchsiz  kimyoviy  agressiv  muhitlarga  chidamli  va  shuning 
uchun 
yog‘och  konstruksiyalarini  kimyo  sanoatida  keng  ko‘lamda 
muvaffaqiyatli  qo‘llab  kelinmoqda  (metall  konstruksiyalar  kimyoviy  agressiv 
muhitlarda  tez  buzilmoqda).  YOg‘och  zarba  va  takrorlanuvchi  yuklamalar 
ta’siriga chidamli va shuning uchun yog‘och konstruksiyalari kuchli tebranishlar 
ta’sirida  bo‘lgan  ko‘priklarda  ham  yuqori  mustahkamlikka  egadir.  YOg‘och 
konstruksiyalari ishonchli, engil va etarli mustahkamlikka egadir. YAxlit-butun 
kesimli  yog‘och  materiallari  asosida    turar-joy,  umumiy  va  ishlab-chiqarish 

---

 157 
 
 
binolari  quriladi.  Elimlangan  yog‘och  konstruksiyalari  asosida  esa  kichik  va 
katta  oraliqli  tom  yopmalar  tiklanadi.  YOg‘och  suvga  chidamli  sintetik  elimlar 
bilan  ishonchli  elimlanadi.  Buning  natijasida  yirik  ko‘ndalang  kesimli,  katta 
uzunlikdagi, turli shaklda egilgan va siniqli hamda boshqa turlardagi elimlangan 
yog‘och konstruksiyalari tayyorlanadi. Elimlangan yog‘och konstruksiyalaridan 
katta oraliqli konstruksiyalar ham tayyorlanadi. 
YOg‘ochdan  suvga  chidamli  qurilish  fanerasi  olinadi  va  ulardan  engil 
elimlangan fanerli konstruksiyalar tayyorlanadi. 
YOg‘och  konstruksiyalari  ham  ba’zi  bir  kamchiliklarga  egadir.  Noto‘g‘ri 
qo‘llanilganda va ishlatilganda hamda uzoq vaqt namlik ta’sirida ular chiriydi. 
Lyokin hozirgi zamon konstruktiv va kimyoviy himoya uslublari  uzoq muddat 
ishlatilganda  chirishdan saqlash imkoniyatini beradi. YOg‘och konstruksiyalari 
yonuvchan  hisoblanadi.  Ammo,  hozirgi  paytda  qo‘llanilayotgan  yirik 
ko‘ndalang  kesimli  yog‘och  konstruksiyalarining  olovbardoshlilik  chegarasi 
ayrim  metall  konstruksiyalarinikidan  yuqoriroqdir.  Ular  qo‘shimcha  yonishga 
qarshi maxsus qoplamalar bilan ham himoya qilinadi. 
O‘zbyokistonda  qurilgan  ko‘plab  yog‘och  ferma  konstruksiyali  omborlar, 
garajlar, 
dala 
shiyponlaridan 
hozirgi 
kunlarda 
ham 
muvaffaqiyatli 
foydalanilmoqda.