Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

Zilzila  yuklamasi.  Er  qatlamining  tebranishi  uchun  uning  yorilishiga, 
buzilishiga olib keladi. Zilzilaning markazidan tarqaladigan  tebranish, qurilgan 
inshoot poydevoriga ta’sir  etadi. Zilzila paytida tebranishning binolarga ta’siri. 
Zilzila tebranishi qurilmalarda ko‘plab vayronalarga sabab bo‘ladi. SHu sababli 

---

  92 
 
 
zilzila  bo‘ladigan  hududlarda  maxsus  choralar  ko‘rilishi  kerak,  poydevorlarni 
mustahkamligi  birlashtiruvchi  burchaklarning  qo‘shimcha  mustahkamlash    va 
hq 
Turar-joy va jamoat binolarining er osti qismlari erto‘lali, texnik erto‘lali va 
erto‘lasiz turlarga bo‘linadi. 
Binoning  yerto’laqismida  har  xil  yordamchi  xonalar  bo‘lib,  ularda  binoni   
normal ekspluatatsiya qilishga yordam beradigan uskunalar joylashadi. 
Hozirgi  paytda  binolarni  isitish  sxemasi  markazlashtirilganligi  tufayli 
podvalli binolar soni kamayib bormoqda. 
Muhandislik  tarmoqlari  va  bino  ichidagi  aloqa  kommunikatsiyalari  texnik 
erto‘lalarga  o‘rnashtiriladi.  Binoning  yerto’ladevorlari  odatda  erto‘lasiz  bino 
poydevori  mate-riali  bilan  bir  xil  bo‘ladi.  Ular  tuproqning  gorizontal  bosimiga 
etarlicha bardosh beruvchi, erto‘lasi isitiladigan binolarda esa issiqlikni saqlash 
xususiyatlariga  ham  ega  bo‘lishi  kerak.  Yerto’laxonalarini    shamollatish  va 
yoritish uchun er sathidan pastda joylashgan deraza o‘rnatiladi va o‘z navbatida 
deraza oldida maxsus chuqur qoldiriladi. 
Yerto’laqavati xonalariga bino ichidan, ya’ni zina katagida joylashgan yoki 
bino  tashqarisida  joylashgan,  alohida  chuqurga  o‘rnatilgan  bir  marshli  zinalar 
orqali kiriladi.