Mehnat muhofazasi va ekologiya

Fizik nuqtai nazardan:
Shovqin deb, chastota va fazalari bo‘yicha notekis joylashgan tovushlar majmuasiga aytiladi.
Kelib chiqishi bo‘yicha shovqinlar:

1. 
   Canoat shovqini
   
2. 
   Transport shovqini
   
3. 
   Maishiy turlariga bo‘linadi.
   

Tovish to’lqinining tarqalishi

Ishlab chiqarish mashinalaridan ajralib chiqadigan shovqin kishilar sog‘lig‘iga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Katta shovqin eshi tisha’zolarinizo‘riqishiga, charchashiga, diqqat ningsusayishigavapravardnatijadabaxtsizhodisagaolibkeladi.

Shovqin faqatgina eshitish a’zolarigagina emas, balki markaziy asab sistemasining ko‘plab elementlariga va shu orqali butun organizmga ta’sir qiladi. Shovqin terining rangi quv o‘chib ketishiga, bosh og‘rishiga, asabiylashib ketishiga va oshqozonishining buzilishiga olib keladi.
Shovqin ish unumdorligini 10-60% ga pasaytiradi.
Hisob ishlarida xatolarni 50% gacha oshirib yuboradi. SHovqinli sexlardagi umumiy kasallanish, kam shovqinli sexlarga nisbatan 20-30% ko‘proq.
Tovush- havo zarrachalarini mexanik tebranishidir. Butebranishlarto‘lqinsimonbo‘lib, kishiqulog‘igaurilgach, uning pardasiga bosim sifatida ta’sir qiladi va tovush holatida bizga seziladi. Kishining eshitish a’zosi, Arximedburmasi singaridir.

Ingichka pardalar пардалар



Yupga pardalar

Odam qulog‘i qabul qila oladigan tovushlar diapazoni:

Kishi qarib borgan sari eshitishning yuqorigi chegarasi pasayib, qariganda 15000 Gs largacha tushib qoladi.

Bosim bo‘yicha kishi qulog‘i tovushlarni quyidagi diapazonda qabulqila oladi.
Eshitish chegarasi- kishi qulog‘i ilg‘ay oladigan eng past tovushdir. P₀=2·10^-5 Pa
Og‘riq chegarasi- kishi qulog‘i og‘riguncha chiday oladigan eng baland tovushdir. Bu chegaradan balandda quloq eshitmaydi, faqat og‘riq sezadi. P_max=2·10² Pa

CHegara qiymatlari eshitishning f=1000 Gs chastotasiga to‘g‘ri keladi.

Tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, kishi tovushlarning o‘zgarishini logarifmik tarzda qabul qilar ekan. (Veber-Fexner) tajribasini gapirish kerak.

10	1
100	2
1000	3
10000	4

Bu sonlar logarifmlarning harakteristikalaridir. SHuning uchun shovqin kuchining qiymatlarini o‘lchashda logarofmik shkala qabul qilingan. Bu shkalada har bir keyingi bo‘lim oldingi bo‘limdan 10 marta kattadir.

Avval aytganimizdek, shovqinning 0 satxi qilib chastotasi f=1000 Gs. bosimi Po2·10^-5 Pa va tovush energiyasining quvvati W=10^-12 Vt qabul qilingan.
Akustik olim Bell inson qulog‘i qabul qila oladigan tovushlar diapazonini ya’ni P0 dan P max gacha teng 13 bo‘lakka bo‘ladi va har birini o‘z nomi bilan Bel deb ataydi. Bel ancha katta qiymat bo‘lgani uchun har bir bo‘lagini yana 10 bo‘lakka bo‘ladi, uni dets-Bel deb ataydi.