Mehnat muhofazasi va ekologiya

AMALIY MASHG„ULOTLAR №5 
“INSON VA ISHLAB CHIQARISH” TIZIMINI 
DEKOMPOZITSIYALASH 
XFXni boshqarish deganda ko‘zda tutilgan natijalarga erishish uchun 
«inson-muxit» sistemasiga tashkiliy ta‘sir kilishni tushunamiz. XFXni 
boshqarish - bu ob‘ektni ongli ravishda bir xolatdan (xavfli) boshqa bir xolatga 
(xavfsiz) o‘tkazishdir. Bunda ob‘ektiv ravishda iqtisodiy va texnik shartlarga 
amal qilish maqsadga muvofiqdir. Sistemali taxlil qilishning muxim prinsiplari 
quyidagilar: qaror qabul qilish jarayonida oxirgi maqsadni aniqlash va aniqlik 
kiritish; butun muammolarni to‘laligicha qarash; maqsadga erishishning 
ikkitadan bittasini tanlash (alternativ) yo‘llarini taxlil qilish; qo‘shimcha 
maqsadlar umumiy maqsadga to‘sqinlik solmasligiga erishish. Bunda maqsad - 
reallik, predmetlik, sonli aniqlik, moslik, samaralik, nazoratlik talablarini 
qondirmogi kerak. 
Maqsadlarni vujudga keltirish - xavfsizlikni boshqarishda juda murakkab 
masaladir. Maqsadni xar doim iyerarxik tushuncha deb qarash kerak. Reja, xar 
doim aniq shakllangan maqsadni amalga oshirishga yo‘naltirilgan bo‘lishi 

---

lozim. Bu bosh maqsaddir. Umuman, qism maqsadlarga bo‘linadi va o‘z 
navbatida muximlik darajasiga qarab joylashtiriladi. 
2. ASOSIY MA‟LUMOTLAR 
Sistemalikka bo‘lgan talab shundan iboratki, bunda xavfsizlikni 
aniqlashda, muxim va yetarli bo‘lgan tashkil qiluvchilar sonini xisobga olish 
ko‘zda tutiladi. 
«Inson - muxit», «inson - ishlab chiqarish» va boshqa tizim (sistema) lar 
murakkab, ko‘p komponentli va qismli tashkil qiluvchilardir. Xavflar 
identifikatsiyasini ijobiy yechishda bu tizimlarni taxlil jarayonida tashkil 
qiluvchilarga ajratish (dekompozitsiya qilish) muximdir. Umumiy xolda ular 3.1 
va 3.2 – rasmlarda keltirilganday element (qism)larga ajratiladi. Chegaralangan 
faoliyat sharoitida bu element (qism)lar aniqlashtiriladi.