Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

To‘rtin ch i b osqich. 
Tijorat bankida hisob raqamlar ochish. Bu 
jarayon yakka tadbirkor davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan joy bo‘yicha 
amalga oshiriladi. Hisob raqami ochilgandan keyin tegishli bank 
bo‘limi tomonidan ruxsat beruvchi tartib-qoidalardan o‘tish kartochka- 
siga tegishli belgi qo‘yiladi. Tadbirkor har kuni import qilingan tovar­
lar sotilishidan tushgan tushumni belgilangan tartibda bank kassasiga 
topshirishi lozim. Bank tadbirkor talabiga ko‘ra uning hisob raqamida 
naqd pul bo‘lganda naqd pul berishi kerak. Tadbirkor xorijiy valutani 
tijorat banklarning almashtirish punktlarida belgilangan tartibda sotib 
olishi lozim.
B esh in ch i b osq ich . 
Chakana savdo qilish huquqini olish. Bunday 
huquq to ‘g‘risidagi 
guvohnoma yakka tadbirkorning 
faoliyat 
ko‘rsatadigan joyi bo‘yicha tuman (shahar) hokimligi tomonidan berila­
di. Bir hafta mobaynida sotish bo‘yicha aylanma yoki inkassa tushumi 
qayd qilinmasa bank axboroti asosida soliq organining taqdimnoma- 
siga ko‘ra mazkur guvohnomaning amal qilishi to ‘xtatib qo‘yiladi. 
Ruxsatnoma (guvohnoma) bergan organ tadbirkor tomonidan tovarlar 
kelib tushganligini tasdiqlovchi hujjat taqdim etilganda chakana savdo 
uchun ruxsat beruvchi guvohnomaning amal qilishini tiklashi mum­
kin. Tadbirkor tovar uchun respublikadan tashqariga chiqqanda, gu­
vohnomaning amal qilishini to‘xtatib qo‘ymaslik uchun soliq organini 
yozma ravishda xabardor qilishi zarur. Ruxsatnoma (guvohnoma) da 
ko‘rsatilgan savdo joyi o ‘zgarganda ham bu haqda soliq organiga xabar 
berishi kerak.
O ltinchi bosqich. 
Import operatsiyalari sub’yeklarining hisobga olish 
kartasini olish. Yakka tadbirkor yuqoridagi bosqichlardan o‘tib, ker­
akli barcha hujjatlarni rasmiylashtirib olgandan so‘ng, ruxsat beruvchi
194

---

tartib-qoidalardan o‘tish kartochkasi asosida soliq organi 3 kun ichi- 
da unga import operatsiyalari subyektlarining hisobga olish kartasini 
berishi lozim. Bu karta eksport-import operatsiyalarini amalga oshirish 
huquqini beradigan ruxsatnoma hisoblanadi. U tadbirkorning davlat 
ro‘yxatidan o ‘tkazilganligi to ‘g ‘risidagi guvohnomasi bilan bir seriya 
va tartib raqamiga ega bo'ladi. Kartaning nusxasi soliq organidagi huj­
jatlar yig‘ma jildida saqlanadi. Import operatsiyalari subyektlarining 
hisobga olish kartasining amal qilish muddati bir yil qilib belgilangan.
Yakka tadbirkor import operatsiyalari subyektlarining hisobga 
olish kartasini olgandan so‘ng uning davlat ro‘yxatidan o‘tkazilganligi 
to ‘g ‘risidagi guvohnomasidan foydalanishi va chetdan tovar olib kelib, 
uni sotish bilan shug‘ullanishi mumkin. Tadbirkor tovarlarni chetdan 
olib kirayotgan paytda bojxonada rasmiylashtirish uchun quyidagi huj­
jatlarni taqdim etishi kerak bo‘ladi:
- bojxona yuk deklaratsiyasi;
- 0 ‘zbekiston Respublikasidan chiqishga rasmiylashtirilgan bojxo­
na deklaratsiyasi;
- 0 ‘zbekiston Respublikasiga kirishga rasmiylashtirilgan bojxona 
deklaratsiyasi;
- olib kirilgan tovar qiymati olib chiqilgan naqd xorijiy valuta sum- 
masidan katta bo‘lganda qo‘shimcha pul mablag‘larini olish legitim- 
ligini tasdiqlovchi hujjat;
- davlat ro‘yxatidan o‘tkazilganligi to ‘g ‘risidagi guvohnoma;
- tashqi iqtisodiy aloqalar qatnashchisi guvohnomasi;
- import operatsiyalari subyektlarining hisobga olish kartasi;
- litsenziya (kerak holda);
- muvofiqlik sertifikati;
- tovarlaming kelib chiqish sertifikati;
- fitosanitariya va veterinariya sertifikatlari (tegishli hollarda).
Yakka tadbirkor 0 ‘zbeksiton Respublikasi qonunchiligida belgi­
langan tartibda daromadlari va tovar operatsiyalarini hisobini yuritishi 
va har oyda belgilangan shaklda hisobot taqdim etishi zarur. Faoliyat 
turi o‘zgargan taqdirda yakka tadbirkor davlat ro ‘yxatidan o ‘tkazgan 
soliq inspeksiyasiga davlat ro‘yxatidan o ‘tkazilganligi to‘g ‘risidagi gu­
vohnoma va import operasiyalari subyektlarining hisobga olish karta­
sini topshirishi kerak.