Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

6. 1 - jadval
Muhim omillaming roli
T \ r
O m illar
O m illa m in g qiyosiy
darajasi
O m illam in g ta ’siri
1.
Texnologik omil
4x(+30)
+ 20
2.
Ijtimoiy omil
4x(+10)
+ 20
3.
Iqtisodiy omil
4x(+20)
+ 20
4.
Iste’molchilar (bozor)
4x(+20)
+ 20
5.
Xalqaro omil
4x(-10)
- 2 0
6.
Raqobat
lx (-2 0 )
- 2 0
7.
Siyosiy omil
2x(+10)
- 2 0
Omillaming ta ’siri + 50 va undan yuqori bo‘lganda kuchli ijobiy 
hisoblanadi va keng imkoniyatlar yaratilganidan,-50 va undan past 
bo‘lganda jiddiy xavf-xatar mavjudligidan darak beradi.
106

---

Shunday qilib, tadbirkorlik omillari tadbirkorlik faoliyatiga ta’sir 
etib, uning natijalari shakllanishida katta rol o ‘ynaydi. Tadbirkorning 
vazifasi - ularni har tomonlama tahlil qilib, yaxshi bilib olish, o‘ziga 
bog‘liq omillarni oqilona tashkil etish, o ‘ziga bog‘liq bo‘lmagan omil- 
larga moslashish yo‘li bilan ulardan samarali foydalanishdir.
Q ISQ A C H A X U L O SA L A R
Tadbirkorlik faoliyati muayyan muhitda tashkil etilishi, amalga 
oshirishi va rivojlanishi mumkin. Tadbirkorlik muhiti tadbirkorlik 
shart-sharoitlari va omillari majmuyidir. Tadbirkorlik shart-sharoitlari 
tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun tabiatan mavjud bo‘lgan 
hamda jamiyat tomonidan yaratilgan imkoniyatlar hisoblanadi. Ular 
ikki guruhga - obyektiv va subyektiv shart-sharoitlarga bo‘linadi. 
Obyektiv shart-sharoitlar mamlakatda tabiatan mavjud imkoniyatlar 
bo‘lib, ularga tabiy resurslar, tabiiy iqlim, aholi soni, uning o ‘sishi va 
iqtisodiy faolligi va boshqalar kiradi. Subyektiv shart-sharoitlar jami­
yat tomonidan yaratilgan imkoniyatlar bo‘lib, ularga siyosiy, huquqiy, 
ijtimoiy, iqtisodiy imkoniyatlar, tadbirkorlik infratuzilmasi, uni qo‘llab- 
quw attlash tizimi va boshqalar kiradi. Tadbirkorlik omillari - bu tad­
birkorlik faoliyatida bevosita ishtirok etuvchi resurslar hamda unga 
bevosita ta’sir ko‘rsatuvchi kuchlardir. Ulardan asosiysi inson omilidir. 
Chunki inson boshqa omillarni tashkil etadi, yo‘naltiradi va ishlatadi. 
Buning ustiga insonning tadbirkorlik qobiliyatini hisobga olganda maz­
kur omil hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Tadbirkorlik faoliyatida tadbirkorlik 
sarmoyasi, texnologiyasi, axboroti, salohiyati, nufuzi ham muhim o‘rin 
egallaydi. Bundan tashqari tadbirkorlik faoliyatiga bevosita ta’sir etuv­
chi omillar ham muhim rol o ‘ynaydi. Ularga kerakli resurslami yetka­
zib beruvchilar, iste’molchilar, raqiblar, boshqa hamkorlar, tadbirkorlik 
infratuzilmasi va kasaba uyushmalari, tadbirkorlar birlashmalari kiradi. 
Tadbirkorning asosiy vazifasi tadbirkorlik muhiti omillarini doimiy 
ravishda o ‘rganib borish, ularni mohirona tashkil etish va ulardan sa­
marali foydalanish hisoblanadi.