Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

kapitalis) -
eng muhim, asosiy, bosh narsa; (nemischa 
kapital —
asosiy mulk) eng muhim, asosiy mulk.
Kapital qo‘yilmalar (investitsiyalar) - asosiy sarmoya obyektlarini qurish 
va xarid qilish, qayta qurish, modernizatsiya qilish kabi ishlarga qilinadigan 
uzoq muddatli xarajatlar.
Moddiy aktivlar - moddiy ko‘rinishga ega bo‘lgan ishlab chiqarish vosi­
talari (binolar, inshootlar, jihozlar, uskinalar, transport vositalari, xomashyo, 
materillar va hokazolar).
Moliyaviy qo‘yilmalar (investitsiyalar) - bir yildan ortiq muddatga amal 
qiladigan qimmatli qog‘ozlarni sotib olishga qilingan xarajatlar.
Muomala sarmoyasi - muomala sohasida ayirboshlash jarayonlarini amal- 
ga oshirishda ishtirok etadigan vositalar.
Nomoddiy aktivlar - tadbirkorlik faoliyatida foydalaniladigan moddiy 
tusga ega bo‘lmagan vositalar (patent, litsenziya, tovar markasi, savdo belgisi, 
sanoat namunasi, komputer dasturlari, yerdan foydalanish huquqi va hokazo­
lar).
Sarmoyaning aylanishi - ishga kiritilgan sarmoya qiymatining to‘la-to‘kis 
mahsulotga o‘tib, yana dastlabki shakliga qaytib kelishgacha bo‘lgan harakati 
(uzoq muddatga xizmat qiladigan obyektlar qiymatining bir aylanishi bir ne- 
cha doiraviy aylanishidan iborat bo‘ladi).
Sarmoyaning doiraviy aylanishi - sarmoya qiymatining bir ishlab chiqarish 
sikli uch (muomala, ishlab chiqarish, yana muomala) bosqichining har birida 
o‘ziga xos shaklni olib, shunga muvofiq vazifani bajarib yana dastlabki holati 
va shakliga qaytib kelishigacha boigan harakati.
Sarmoya rentabelligi - sarmoya birligiga to‘g‘ri keladigan sof foyda bo‘lib, 
sof foydaning sarmoyaning o‘rtacha yillik qiymatiga nisbatining foizda ifoda- 
sidir.
Sarmoya qaytimi - sarmoya birligiga to‘g‘ri keladigan sotilgan mahsu­
lot qiymati, yoki mahsulot sotishdan tushgan sof tushumning sarmoyaning 
o‘rtacha yillik qiymatiga nisbatining so‘mda ifodasidir.
Tadbirkorlik sarmoyasi - tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishda ishtirok 
etuvchi moddiy-moliyaviy va nomoddiy (tadbirkorlik qobiliyati va mehnatdan 
tashqari) resurslar majmuyi.
303

---

Tadbirkorning o‘z sarmoyasi - tadbirkorlik faoliyatida ishlatiladigan tad­
birkorning o‘z egaligida bo‘lgan mol-mulki.
Uzoq muddatli sarmoya-xizmat qilish muddati bir yildan ortiq bo‘lgan 
hamda xizmat qilish muddatidan qatiy nazar qiymati eng kam oylik ish haqi- 
ning 50 barobariga teng va undan katta boMgan ishlab chiqarish vositalari.
Chetdan jalb qilingan sarmoya - qaytarib berish va haq to‘lash sharti bilan 
tadbirkorlik faoliyatiga chetdan jalb qilingan sarmoya: kreditlar, qarzlar, inves- 
titsiyalar, ijaraga olindan vositalar va boshqalar.