Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

ning bu jarayonlarni tashkil etish va amalga oshirishdan maqsadi foyda
olish hisoblanadi. Foyda olish uchun esa yaratilgan mahsulotni sotish
kerak bo‘ladi. Sotish ishlab chiqarish sohasidan tashqarida muomala
sohasida amalga oshiriladi. Muomala sohasi bu oldi-sotdi sohasi bo‘lib,
uning asosiy mazmunini ayirboshlash jarayoni va munosabatlari tashkil
etadi.
Bu yerda shuni ta’kidlash lozimki, har qanday ishlab chiqaruvchi
uchun ayirboshlash jarayoni o ‘z predmeti, makoni va zamoni bo‘yicha
farq qiladigan ikki qismdan, bosqichdan iborat bo‘ladi. Birinchisi, ish­
lab chiqarish jarayonidan oldingi bosqichi bo‘lib, unda tadbirkor xari-
dor sifatida o'ziga kerakli ishlab chiqarish omillari (ishlab chiqarish
vositalari va ishchi kuchi)ni sotib oladi. Ikkinchisi esa ishlab chiqarish
jarayonidan keyingi bosqichi bo‘lib, bunda tadbirkor sotuvchi sifatida
ishlab chiqargan mahsulotini sotadi.
Tadbirkorlik faoliyatining har bir sohasi va jarayoni uchun o ‘ziga
xos resurslar, vositalar, sarmoya turlari kerak bo‘ladi. Masalan, ishlab
chiqarish sohasi uchun ishlab chiqarish vositalari, muomala sohasi
uchun esa muomala vositalari kerak. Ishlab chiqarish sohasida amalga
oshiriladigan jarayon xarakteriga bog‘liq ravishda ishlab chiqarish vo-
sitalarining turlari va strukturasi farq qiladi. Masalan, non ishlab chiqa­
rish uchun un, xamirturush, tuz va suv, xamir tayyorlash, uni kesish,
o'lchash va pishirish, tayyor nonni olish, joylashtirish, tashish uchun
o'ziga xos maxsus jihozlar, asbob-uskunalar, zarur bo‘lsa, avtomobilda
yuk tashish xizmatini ko‘rsatish uchun kerakli avtotransport vosita­
lari, ularga ehtiyot qismlar, yoqilg‘i-moylash materiallari talab qilinadi.
Demak, har xil tovar ishlab chiqarish, xizmatlar ko‘rsatish, ishlarni ba­