Mehnat bozori statistikasi

haqqiga ega bo„lmagan, ish qidiruvchi sifatida mehnat birjasida 
ro„yxatga olinganlar, hamda mehnat qilishga yoki kasbiy qayta 
tayyorlanishga 
tayyor bo„lgan mehnat qilish yoshidagi (16 yoshdan to 
nafaqa yoshigacha) mehnatga layoqatli shaxslar ishsizlar deyiladi. Ishsizlik 
turli sabablar oqibatida vujudga keladi va ularni quyidagi turlarga bo„ladi: 

Friksion ishsizlik; 

Tarkibiy (strukturaviy) ishsizlik; 

Davriy ishsizlik. 

---

Ishsizlik turlari 
Friksion 
ishsizlik 
Tarkibiy 
ishsizlik 
Davriy 
ishsizlik 
Friksion ishsizlarga ish yoki turar joylarini o„zgartiruvchi, mavsumiy 
ishlar tugallanganligi sababli, o„quv yurtlarini birtirganligi sababli ish 
qidirib yurgan ishsizlar kiradi. Tarkibiy (strukturaviy) ishsizlar ishlab 
chiqarish tarkibi yoki uning texnologiyasi tubdan o„zgarib, kasblarning 
ayrim turlariga talab kamayganligi sababli kelib chiqadi. Bozor 
munosabatlari 
raqobatda 
sinmaslik 
uchun 
yangi 
texnika 
va 
texnologiyalarni joriy qilishni taqazo etadi. O„z nabatida Fan va 
texnikaning juda tez taraqqiy etishi, yangi kasb, mutaxassislarni talab 
qiladi. Demak, yangi texnikalarda yoki yangi texnologiya bo„yicha 
ishlaydigan mutaxassislarni tayyorlash kerak. Bu esa birmuncha vaqtni 
talab qiladi. 
Davriy (siklik) ishsizlik – ishsizlikning bu turi iqtisodiyotning inqiroz 
siklida paydo bo„ladi va yuksalish davrida yo„qoladi. Shuning uchun 
bunday ishsizlikni davriy (siklik) ishsizlik deyiladi. 
Ma‟lumki, mamlakatlarda iqtisodiyotning inqiroz davrida ko„pgina 
korxonalar yopiladi (faoliyatini), ishchilar ko„chaga haydaladi. Ishsizlar 
sonini hisobga olish joylarda tashkil etilgan mehnat birjalari tomonidan 
amalga oshiriladi. Ular ishsizlarni bo„sh o„rinlarga joylashtirish, zarur 
bo„lsa yangi kasbga qayta o„qitish, statistikada aholining bandlik va 
ishsizlik koeffitsientlari o„rganiladi. Mehnat resurslarining bandlik 
koeffitsienti (MRBK) ish bilan band bo„lgan aholi sonini (IB) iqtisodiy 
faol aholi soniga (IFA) bo„lib topiladi.