Меъёрий эджкатлардан етарли даражада фойдаланилган


И.А.Каримов. «Узбекистан ицтисодий ислохотларни чукурлаштириш й?ли-


bet221/265
Sana11.04.2022
Hajmi
#542022
1   ...   217   218   219   220   221   222   223   224   ...   265
Bog'liq
Iqtisodiyot nazariyasi (Yu.Yo\'ldosehv)

1 И.А.Каримов. «Узбекистан ицтисодий ислохотларни чукурлаштириш й?ли-
да» Т. «Узбекистан» 1995 й. 119-бет.
-
245
-
www.ziyouz.com kutubxonasi


муносабатларига утган мамлакатлар тажрибасидан маълум.
Ш унинг учун \а м бозор механизмини жорий этиш дан ол- 
дин ахрлини ижтимоий \им оялаш буйича кучли э\ти ёж чора- 
тадбирларни олдиндан кУра билиш, а^олини ижтимоий \и м о - 
ялаш йули билан одамларнинг турмуш даражасининг кескин 
пасайиб кетишини олдини олиш ва шу асосда жамиятда осой- 
ишталик ва баркарорликни сакдаш учун асосий омил булади. 
Узбекистонда худди шу йулдан борилди.
Ислох1отларнинг бошлангич боск,ичидан бошлаб а\о ли н и
ижтимоий Х.ИМОЯ цилиш учун куплаб, усул ва услублардан 
фойдаланилди. Жумладан, микдори мунтазам узгартириб бо- 
рилган иш \ац и , пенсиялар, стипендиялар, турли нафаца- 
лар, компенсация туловлари, бевосита пул туловлари имти- 
ёзлар ва турли дотациялар тарзидаги билвосита туловлар кенг 
кУлланилди. Энг кам иш \аки ва пенсиялардан солик, олин- 
майдиган булди. Корхоналарнинг уз ходимларига ижтимоий 
ёрдам курсатиш со\асидаги харажатларининг бир к,исми бюд­
жет маблаглари ^исобидан к;опланди. Кенг истеъмол моллари 
ва хизматларнинг кУпгина турлари нархларидаги тафовутлар- 
нинг урни бюджетдан цопланди. Бошлангич синф укувчилари 
ва ёлгиз пенсионерлар учун бепул’овкдт, барча мактаб Укув- 
чилари ва студентлар учун овцатлар арзонлаштирилди, купгина 
тоифадаги фукароларга турар - жойлари хусусий мулк килиб 
бепул берилди, баъзи турдаги коммунал хизматлар ^ацини 
гулашда енгилликлар жорий этилди.
Ислох,отларнинг биринчи боск,ичида ижтимоий х,имоялаш 
харажатлари республика бюджетининг салкам учдан бир к;ис- 
мини таш кил этди.
Нархларнинг эркинлаш тирилиш и ва пулнинг к^адрсизла- 
ниши даражасининг ортиб бориши билан даромадларнинг энг 
кам ва Уртача даражасини мунтазам ош ириш ижтимоий \и м о - 
ялашда устун йуналишлардан бири булди. Бу йуналиш ащ ли- 
нинг барча табацаларини камраб олди ва ислох1отлар биринчи 
боскичида кенг мик,ёсда кУлланилди. Республикада даромадлар 
ва нархлар нисбатининг узгариши билан иш х^ци, пенсиялар, 
стипендияларнинг, жамгарма банкларидаги а^оли омонатлари 
ставкаларининг энг оз микдорлари к;айта кУриб чицилди.
1992-1994 йиллар мобайнида иш х,ак;ининг энг кам микдо­
ри 428 баробар, пенсияларнинг микдори 1230 баробар ош и-
- 2 4 6
-
www.ziyouz.com kutubxonasi


рилди. П енсионерларнинг ижтимоий ах;воли эътиборга оли- 
ниб, энг кам пенсиянинг мутлок, микдори иш х,ак;ининг энг 
кам микдоридан ошикрок, к,илиб белгиланди.
Энг кам иш х;ак,и ва бошца туловлар олдиндан купайтири- 
либ келинди, нарх-наво узгариши билан боглаб олиб борил- 
ди. Бу уз навбатида а^оли тулов кобилиятининг сакланиб крли- 
шини таъминлади ва унинг турмуш даражасининг кескин па- 
сайиб кетиш ининг олди олинди.
Ахдлини ижтимоий ^имоя цилишда республика ички ис- 
теъмол бозорини \и м о я к,илиш \ам да озиц-овцат мах,сулотла- 
ри ва ноози к-ов^ат моллари турлари истеъмолини муайян 
даражада сак^аб туришдан иборат курилган чора-тадбирлар- 
нинг урни катта булди.
Истеъмол бозорини зарур товарлар билан тулдириш ва улар- 
нинг четга чициб кетишини олдини олиш макрадида истеъ­
мол молларини сотиб олиш учун бир марта, сунгра куп марта 
иш латиладиган купонлар муомалага киритилди, кундалик 
зарур товарларнинг чекланган турларини меъёрланган тарзда 
сотиш ж орий этилда. Бу уз навбатида бозорни пишик-пухта 
химоя кдлибгина колмай, савдо тармокдарига барча зарур озик,- 
овкат товарларини ва кундалик харид молларини мунтазам ра- 
вишда чик^ариб туришни таъминлади ва уларнинг истеъмол 
Килиш х,ажмини камайтирмаслик учун имкон яратди.
1992-1994 йилларда нон ва нон ма^сулотлари, г^шт ва гушт 
ма^сулотлари, сут, канд-ш акар, ^симлик мойи, кир совун, 
болаларга керакли айрим товарлар, коммунал, транспорт хиз- 
матлари учун дотациялар к,исман сакланиб колинди. Шу ту- 
файли даромад даражаси турлича булган оилалар бу товарлар 
ва хизматлардан бахраманд булдилар.
Иш хдош и ошириш билан бирга, барча тоифадаги мактаблар- 
нинг укувчилари, болалар уйлари, мактабгача ва мактабдан ташк,- 
ари муассасалар тарбиячилари, Олий ва урта махсус укув юртла- 
рининг профессор - укитувчилари ва илмий ходимлари, ижодий 
ва тиббий ходимларни ижтимоий х,имоялаш ва уларнинг ме\нати- 
ни рагбатлантириш макрадида уларга кушимча моддий неъматлар
- квартира \ак;и ва коммунал туловларда имтиёзлар берилди. Якка 
тартибда уй-жой куриш учун ер участкалари ажратилди.
Узгаларнинг каровига мух,тож булган ёлгиз пенсионерлар 
турар-жойи ва коммунал хизмат учун х.ак.тулашдан озод этилди.
-
247
-
www.ziyouz.com kutubxonasi


Уларга белгиланган меъёрда энг зарур молларни, дори-дар- 
монларни бепул олиш , жамоат транспортида текин юриш 
!<укук;и берилди. Олий укув юртлари талабаларининг, техни- 
кумлар ва хунар-техника билим юртлари Укувчиларининг, 
аспирантларнинг стипендиялари бир неча марта оширилди.
Ёшларни ижтимоий химоялаш нинг бошк;а шакллари озик;- 
овк,ат нархининг бир цисмини крплайдиган к^шимча тулов- 
лар, мактаб ошхоналари ва тамади хоналари к^шимча хара- 
жатларининг бир «.исмини бюджет маблаглари хисобидан крп- 
лаш , хусусий хонадонларда яшаётганлар учун кушимча тулов- 
лар, жамоат транспортида арзон хдк, тулаб юриш ва бошк;а 
енгилликлар жорий этилди. Биринчи бор никовдан утаётган 
келин-куёвлар учун мебель ва гилам ма^сулотлари, никоя, узук- 
лари сотиб олиш учун имтиёзлар берилди.
Умуман айтилганда исло^отларнинг биринчи боск,ичида 
барча а^оли яъни кам даромадли оилалар \а м , Узига тук фу- 
Каролар баб-баравар микдорда фойдаландилар ёки ахщ и н и н г 
барча катлами ёппасига ижтимоий химоядан бахраманд булди.
Ик^исодий ислохотларнинг иккинчи боск;ичида ахолини 
ялпи ижтимоий химоялаш тизимидан янги тизимга утилди. Бу
- ишончли ижтимоий кафолатлар ахолининг энг мухтож гу- 
руэутрини ахолининг аниктабацаларини камраб олишни кузда 
тутади, ёрдам тизими фак;ат кам таъминланган ва. мехнатга 
лаёцатсиз одамларга нисбатан кулланилиб, шу мак;сад учун 
давлат маблаглари билан бирга мехнат жамоалари, турли таш - 
килот ва жамгармаларнинг маблагларидан фойдаланилади.
Ижтимоий ёрдамнинг янги тизимида болалар ва кам таъ­
минланган оилалар учун барча нафакд ва моддий ёрдамлар 
фак;ат ма^алла о р кал и берилади. Шу макрадда махаллаларда 
бюджет маблаглари, корхона ва ташкилотлар, тадбиркорлар 
ва айрим фукароларнинг ихтиёрий равишда утказилган маб­
лаглари хисобидан махсус жамгармалар таш кил этилди.
Бугунги кунда оилаларга моддий ёрдам тайинлаш фуцаро- 
ларнинг узини-Узи бошцариш органлари - махалла йигинла- 
ри томонидан амалга ош ирилмокда. Эндиликда барча нафак;а 
ва моддий ёрдамлар факдт махдлла ёрдамида амалга ош ири- 
лади. Бунда оила асосий мавк;еига эга буладики, бу ноёб тар- 
тиб уз навбатида умуминсоний цоидалар, миллий урф-одат 
анъаналаримизга мос келади.
- 2 4 8
-
www.ziyouz.com kutubxonasi


М а \а л л а йи ги н лари ёрдам сУровчи о и л ал ар н и н г реал 
моддий ва м улкий а^воли, д аром ад и м ан б ал ар и н и яхш и 
билади. М а^алла й и ги н лар и о р к ал и м оддий ёр д ам н и н г 
азалдан халким и зга хос булган и н со н п ар в ар л и к у р ф -о д ат- 
лари - куш нига ёрдам , у н и н г \о л - ах,волидан хабардор 
булиш каби ан ъ ан ал ар асос килиб о л и н ган л и ги д ан д ал о - 
лат беради.
Ш у билан бирга ма^алла йигинларида дангасалар ва бок,и- 
м андалар, текинхурларга нисбатан наф рат, м уросасизлик 
билан цараб келинганлигини х,ам таъкидлаш даркор.
Ижтимоий ^имоянинг янги тизими м е\натни рагбатланти- 
радиган омиллар ва воситаларнинг янги тузилмасининг пай- 
до булишига асос булади.
Хулоса, ислохртлар даврида давлат а^олининг мух,тож к,ат- 
ламларини ижтимоий ^имоялаш нинг турли йуллари билан 
бирга, уз мех,нат фаолияти натижасида оиласининг фаровон- 
лигини таъминлаш га х,аракат килувчиларга тенг шароит ва 
кулай имконият яратишга йул очиб беради.

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   217   218   219   220   221   222   223   224   ...   265




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish