Media va kommunikatsiya fakulteti xalqaro jurnalistika kafedrasi jurnalistika va ommaviy kommunikatsiya asoslari fanidan

1-BOB. AQShda televideniya tarixi

1.1. AQSh televideniyasi tarixi
Televizorning birinchi miltillovchi soyali ko’rinishlari radio yaxshi o'rnatilishidan oldin allaqachon efirda edi. 1923 yilda Westinghouse xodimi Vladimir K. Zworykin ikonoskopli televizion rasm trubkasini patentladi. To'rt yil o'tgach, NBC o'zining radio tarmog'ini tashkil qilgan paytda, Philo Farnsworth tizimni takomillashtirdi va dissektor naychasini patentladi. Boshqalar tasvirni translyatsiya qilish usullarini sinab ko'rgan bo'lsa-da, bu ikki mustaqil ixtirochi butunlay elektron televizion uzatishning paydo bo'lishi uchun harakat qiladi.
1930 yillardagi “Great Depression” televideniya rivojlanishini sekinlashtirdi, ammo 1939 yilda Nyu-Yorkda bo'lib o'tgan Jahon ko'rgazmasi amerikaliklarga XX asrning ikkinchi yarmida hukmronlik qiladigan vositaga birinchi o’z qarashlari hosil bo’ldi. Amerika Radio Korporatsiyasi (RCA), Milliy radioeshittirish kompaniyasi (NBC) va uning radio tarmoqlari egasi ko'rgazma ishtirokchilariga kelajak haqida tasavvur beradigan Televideniya Zaliga homiylik qildi. Franklin D. Roosevelt NBC telekanali yarmarkaning ochilishini translyatsiya qilganidan so’ng, televizorda chiqqan birinchi prezident bo’ldi. Nyu-York hududidagi bir nechta to’plam bo’lib yig'ilgan baxtli tomoshabinlar yagona tomoshabinlar edi. Bir necha hafta o'tgach, Nyu-York stantsiyasi Princeton-Columbia beysbol o'yinini ko'rsatganida, birinchi sport tadbiri efirga uzatildi.
Ushbu tarixiy ko'rsatuvlar AQShdagi birinchi muntazam rejalashtirilgan teleko'rsatuvlar qatorida edi, biroq boshqa mamlakatlar allaqachon yillar davomida efirlar uzatishni boshlagan edi. Germaniya o'zining eksperimental bo'lmagan milliy televideniya xizmatini 1935 yilda, Angliyaning Britaniya radioeshittirish korporatsiyasi (BBC) esa 1936 yili efirga uzatila boshlandi. AQShning birinchi tijoriy televideniya litsenziyalari 1941 yilda, WCBW (keyinchalik WCBS-TV) va WNBT (keyinchalik WNBC-TV) Nyu-York shahri bozoriga eshittirishni boshlaganda berilgan.
Televideniya yaxshi rivojlanishidan oldin, AQSh Ikkinchi Jahon urushiga kirdi va televizor ishlab chiqarish to'xtatildi. 1946 yilda televizorlar yana sotuvga chiqa boshladi va tarmoq televideniyasi dasturlarni taqdim eta boshladi, garchi mamlakatda faqat 10 ta litsenziyaga ega bo'lgan televizion stantsiyalar mavjud edi. O'sha paytda deyarli 34 million xonadonda radio asosiy eshittirish vositasi bo'lgan, ammo u tez orada o'z auditoriyasining ommaviy chiqib ketishini boshdan kechiradi.
1948 yilga kelib, atigi ikki yil o'tgach, deyarli bir million uyda televizor bor edi va 108 ta litsenziyalangan televizion stantsiyalar mavjud edi. O'sha yilning oxirida Federal Aloqa Komissiyasi (FCC) shovqin bilan bog'liq muammolarni hal qilish uchun litsenziyalashni muzlatib qo'yishni buyuradi. Koreya urushi mamlakat resurslarining katta qismini egallab olgani sababli, ta’qiq 1952 yilgacha davom etdi. Bu vaqt ichida ba'zi shaharlarda faqat bitta yoki ikkita stantsiya bor edi va qabul qilish ko'pincha yomon bo’lgan. Boshqa shaharlarda, jumladan Denver, Austin, va Little Rockda televizor yo'q edi. O'nlab hududlarda uzoq televizion signallarni qabul qilish va tarqatish uchun jamoat antennali televideniya (CATV) tizimlari o'rnatildi. Ushbu CATV tizimlari oxir-oqibat keng ko'lamli kabel Televideniyasi biznesiga aylanadi.
1950 yillarda televideniyaning yangi vositasi eski radioning o'rnini egalladi. Kinolar va sport tadbirlarida tomoshabinlar kamayib ketdi va bir paytlar mashhur bo'lgan radio ko'rsatuvlarning reytingi keskin tushib ketdi. 1950 yilda kattalar orasida kino tomosha qilish 72% ga kamaydi. Radiodan foydalanish har kecha 3 soatu 42 daqiqadan atigi 24 daqiqaga qisqardi. 1953 yilda Prezident Dwight D. Eisenhower lavozimga ega bo’lganda, AQShdagi uylarning yarmida televizor bor edi va shundan so’ng Amerika ommaviy axborot vositalari butunlay o'zgarib bordi.
1965 yilga kelib, Amerika uylarining 94%i televizorga ega edi; 1990 yilga kelib, 98% dan ko'prog'i televizorga ega bo’lgan va AQShdagi barcha uylarning yarmidan ko'pi bittadan ortiq to'plam dasturlarga ega edi.